.

.

Σαλαφατίνος Ηλίας

1780/82   –  15/11/1856

Ο αγνοημένος ήρωας τού 1821

.

Τού Χρήστου Ν. Ζερίτη

..

«Ουδέποτε κλέος εσθλέν απόλλυται, ούθ’ όνομα αυτού, αλλ’ υπό γης περ εών γίγνεται αθάνατος».

..........................................Τυρταίος.

……….Έτσι άρχιζε το κείμενο τού αειμνήστου ιστοριοδίφη – μελετητού Σταύρου Σκοπετέα στο φ.18 τού «Φάρου τής Λακωνίας». Ήταν ο πρώτος Έλληνας που ερεύνησε την ζωή και την δράση τού «αγνοημένου αγωνιστή τού 1821, τού εξ Οιτύλου Ηλία Σαλαφατίνου». Και συνέχιζε: «ελπίζω κάποτε να δυνηθώ να φέρω στο φως τον βίον και τα έργα τού μεγαλόφρονος εκείνου αοιδίμου συμπατριώτη μου».

……….Δυστυχώς ο ακούραστος ερευνητής δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το σχέδιο του διότι πέθανε το 1958. Το αρχείο του παραμένει ανεκμετάλλευτο μα και απρόσιτο μέχρι σήμερα. Πριν από αυτόν ο Γάλλος δημοσιογράφος Αύγουστος Φαμπρ, ο οποίος γνώρισε προσωπικά τον Σαλαφατίνο στο Μεσολόγγι το 1822, είχε αφιερώσει ολόκληρο άρθρο στον σπουδαίο αυτό αγωνιστή.

……….Ο Ηλίας Σαλαφατίνος γεννήθηκε στο Οίτυλο γύρω στο 1780-1782. Ήταν γόνος τής μεγάλης οικογένειας των Στεφανόπουλων. Σκοτάδι καλύπτει το παρελθόν του. Οι σημερινοί απόγονοι υποστηρίζουν ότι οι προπαπούδες του έφυγαν γιά την Μεσσήνη τής Ιταλίας στον διωγμό τους το 1675 από τον Λυμπεράκη Γερακάρη. Επέστρεψαν όμως αργότερα αφήνοντας το ιταλικό τους όνομα LAVARENTI και παίρνοντας το ελληνικό Κατσανός, λόγω τού σκουρόχρωμου τού δέρματός των. Στα Οιτυλιώτικα σόγια, τούς ξεχωρίζουν σαν Λαβουρέντους. Ο Σαλαφατίνος πήρε το επώνυμο αυτό από το παρατσούκλι τσαλαφός-σαλαφός, απερίσκεπτος, ορμητικός, λόγω τού χαρακτήρα του.

……….Σε ηλικία 40 χρονών τον βρήκε η Επανάσταση τού 1821. Η δράση του εντυπωσιακή από την πρώτη στιγμή τού Αγώνα. Ξεκίνησε σαν πρώτος καπετάνιος των σωμάτων τής οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων. Ο Πετρόμπεης τού είχε εμπιστοσύνη και πάντα τον έστελνε στην μάχη μαζί με κάποιο γιό του ή αδελφό του. Ήταν σαν φύλακας-άγγελος όλων των συγγενών τού Μαυρομιχαλαίικου σπιτιού, στους οποίους υπηρέτησε πιστά, σεμνά και αθόρυβα.

……….Λίγα στοιχεία υπάρχουν, διάσπαρτα σε ιστορίες και απομνημονεύματα, γιά την δράση του. Ως συνήθως οι ιστορικοί καλαμαράδες αγνόησαν την προσφορά τής Μάνης. Γι’ αυτό δεν είναι γνωστός ο Σαλαφατίνος. Ευτυχώς που υπάρχουν όμως τα Γενικά Αρχεία τού Κράτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη, το αρχείο Αγωνιστών, η Βιβλιοθήκη τής Βουλής, το μουσείο Μπενάκη, διάφορα έντυπα και εφημερίδες τής περιόδου 1845-1855, ιδιωτικά αρχεία μα και η προφορική παράδοση από τους απόγονους και συγχωριανούς. Από τις έρευνές μου έχω βρει πάρα πολλά στοιχεία που πιστεύω ότι κατατάσσουν τον Σαλαφατίνο στην πρώτη σειρά τιμίων αγωνιστών, δίπλα στον Μπότσαρη και τον Νικηταρά.

……….Μπορεί οι ιστορικοί να μην έγραψαν τα πολεμικά του κατορθώματα έγραψαν όμως γιά την ανιδιοτέλειά του. Όταν τον Ιούνιο τού 1823 η Πατρίδα, ευγνωμονούσα γιά τις μέχρι τότε υπηρεσίες του, τού προσέφερε 2.000 γρόσια, αυτός αρνήθηκε να τα πάρει λέγοντας ότι δεν τα θέλει «γιατί η Πατρίδα είναι πιό φτωχή». Γι’ αυτό ο Σπ. Μελάς στον «Γέρο τού Μοριά» γράφει:

ΦΕΡΤΕ ΜΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΩ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΣΑΛΑΦΑΤΙΝΟΥ.

……….Ακολουθεί και άλλη τιμή. Τού προσφέρουν τον βαθμό τού αντιστράτηγου. Τον αρνείται λέγοντας ότι «το στάδιον τού Αγώνα είναι εισέτι ανοικτόν και όστις δεν αγωνισθεί μέχρι τέλους, παρανόμως και ακαίρως αξιούται».

……….Κανείς δεν αμφισβητεί ότι πολλοί αγωνιστές πολέμησαν, μαρτύρησαν, θυσιάστηκαν. Όλοι αυτοί δοξάστηκαν. Σπάνια όμως έγινε μνεία γιά «ψυχικές γενναιότητες» όπως συνόψισε ο ακαδημαϊκός Κ. Τσάτσος τις μεγάλες αρετές τής αυταπάρνησης, τής υψηλοφροσύνης, τής ανιδιοτέλειας και τής εξάρσεως υπεράνω των παθών. Ο Σαλαφατίνος εκτός από τις πολεμικές γενναιότητες είχε και όλες τις ψυχικές.

……….Στις μέρες μας η Πατρίδα αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, θα πρέπει να ξανασκύψουμε πιό προσεκτικά όμως, στο 1821. Γιατί πολλοί από αυτούς που αληθινά πρόσφεραν υπηρεσίες και πράγματι άξιζαν, άλλοι συκοφαντήθηκαν και άλλοι αγνοήθηκαν. Αντίθετα άλλοι που η διαγωγή τους στάθηκε εθνικά επιλήψιμη, υμνούνται σαν ήρωες και σημαιοφόροι τού Ξεσηκωμού, με αποτέλεσμα να αχρηστευθεί ο κυριώτερος ρόλος τής Ιστορίας, που είναι ο φρονηματισμός. Ο Σαλαφατίνος, με την ένδοξη δράση του, την φιλοπατρία του και την αρχαϊκή του απλότητα, τοποθετείται μεταξύ των μεγάλων και αληθινών πρωταγωνιστών τής Επαναστάσεως τού 1821.

……….Η δημοσίευση στοιχείων γι’ αυτόν αξίζει να γίνει, όχι μόνο γιατί η ιστορική παράλειψη συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά και γιατί το παράδειγμα τού υψηλόφρονα αυτού άνδρα θα πρέπει να αποτελεί σημείο αναφοράς και σύγκρισης με την επικρατούσα σήμερα κατάσταση στην χώρα μας. Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση αφού, «πρώτος έδειξεν εν έργον, το έργον τού Ενάρετου Πατριώτου, γενόμενος ανώτερος δόξης διά την δόξαν τἠς Πατρίδος, ενώ άξιοι και ανάξιοι καθημερινώς ζητούν να εύρουν δόξαν εις τους προβιβασμούς», όπως είπε ο υπουργός Πολέμου Χρ. Περραιβός. 

……….Ο Ηλίας Σαλαφατίνος απεβίωσε στην Αθήνα στις 15 Νοεμβρίου 1856.

---

Άρθρο τού Χρήστου Νικ. Ζερίτη στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» Καλαμάτας στις 22.03.2001.

Σύντομο περίγραμμα των μαχών στις οποίες πήρε μέρος ο Μανιάτης Ήρωας Αγωνιστής Σαλαφατίνος Ηλίας, αφήνοντας κατά μέρος τετραπλάσιες περίπου αψιμαχίες και μικροσυμπλοκές.

……….Ξεκινά από την Αρεόπολη αφού ορκίζεται μαζί με τον Ηλία Μαυρομιχάλη να ξαναεπιστρέψουν στην Μάνη μόνο αν πρώτα έχει ελευθερωθεί η Ελλάδα. Γιά να κρατήσει ο όρκος τους υπόσχονται να μην κουρευτούν μέχρι τότε. Φθάνει στην Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου. Ξαναορκίζεται στις 24, και στις 25 φεύγει γιά το Λεοντάρι Μεγαλοπόλεως. Παίρνει μέρος στην μάχη τής Καρύταινας την 1η Απριλίου που έληξε με ήττα των Ελλήνων. Από τις 4 Απριλίου είναι μαζί με άλλους 38 Μανιάτες υπό τις διαταγές τού Κανέλλου Δεληγιάννη και κάνει στρατολογία στα χωριά τής Γορτυνίας. Λίγο μετά φεύγει και πάει στο φρούριο τού Άργους με σκοπό να αμυνθεί στον Κεχαγιάμπεη, που κατεβαίνει με βοήθεια γιά την Τριπολιτσά. Υποχωρεί όμως και πάει στην Βυτίνα. Μαθαίνει γιά την πολιορκία που κάνουν οι τούρκοι στο Λεβίδι και φεύγει γιά ΄κεί. Ορμά ακάθεκτος και διαλύει τους τούρκους κερδίζοντας την πρώτη νίκη τού Αγώνα στις 14 Απριλίου. Παίρνει μέρος στην μάχη τής Συλίμνας στις 18 Απριλίου. Γιγαντομαχεί στο Βαλτέτσι στις 13, 15 Μαΐου. Εκεί από τα 5 ελληνικά ταμπούρια τα 4 είναι Μανιάτικα, ένα δε, το πιό εκτεθειμένο, τού Σαλαφατίνου. Πολεμά στην μάχη τού Θάνα στις 3 Μαΐου και σώζει την ζωή τού Γιώργου Μαυρομιχάλη.

……….Αμέσως μετά φεύγει για την Ρούμελη να δώσει βοήθεια στον Ανδρούτσο. Πολεμά στην Σούρπη στις 11 Ιουνίου και ηττημένος φεύγει γιά το Κριεκούκι. Μετακινείται μεταξύ Δερβενιών – Κάζας – Κριεκουκίου και αμύνεται στους πασάδες Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη. Δίνει μάχη στο Κριεκούκι και μετά στο μοναστήρι τού Οσίου Μελετίου, αλλά δεν μπορεί να νικήσει. Επιστρέφει στην Τρίπολη και συμμετέχει στην κατάληψή της, στις 23 Σεπτεμβρίου. Βοηθά να μεταφερθούν τα χαρέμια στην Κόρινθο και παραμένει στην πολιορκία τής Ακροκορίνθου. Φεύγει όμως γιά την Αθήνα και παίρνει μέρος σε δύο απόπειρες κατάληψης τής Ακρόπολης. Στις αρχές τού 1822 ακολουθεί τον Ηλία Μαυρομιχάλη στην Εύβοια. Δυστυχώς η εκστρατεία απέτυχε και το χειρότερο σκοτώθηκε ο θεόμορφος ήρωας Ηλίας Μαυρομιχάλης στην μάχη τού Κοκκινόμυλου στις 12 Ιανουαρίου 1822. Δεν ήταν στην μάχη τής Σπλάντζας Ηπείρου στις 4 Ιουλίου 1822, όπως γράφουν μερικοί ευφάνταστοι Μανιάτες συγγραφείς, γιατί φύλαγε πάλι τα στενά τής Μεγαρίδας από την στρατιά τού Δράμαλη. Μάχεται στις Μύγες στις 8 Ιουλίου 1822 με 13 μόνο Μανιάτες, όταν όλοι οι πολυδιαφημισμένοι Δερβενοχωρίτες και Αρκάδες φοβήθηκαν και έφυγαν. «Τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος» έμεινε μόνος μα δεν σκοτώθηκε. Φεύγει γιά το Άργος και ο Δράμαλης έρχεται πίσω του. Πολεμά στο φρούριο τού Αργους, καίει σπαρτά στο Κουτσοπόδι, πολεμά σαν λέοντας στα Δερβενάκια στις 26 Ιουλίου, αποκρούει τους εχθρούς στην Κλένια Κορινθίας στις 12 Αυγούστου. Μετά την συντριβή τού Δράμαλη πάει στην πολιορκία τού Ναυπλίου. Πολεμά στο Κούτζι και στην Δαλαμανάρα στις 12 Σεπτεμβρίου.

……….Πάει με τον Πετρόμπεη στο Μεσολόγγι και συντρίβει τους τούρκους τα Χριστούγεννα τού 1822. Γυρίζει στον Μοριά και πάει παντού όπου τον καλεί η Πατρίδα πάντα μαζί με κάποιον από τους Μαυρομιχαλαίους. Αποκρούει τον Λουμπούτ πασά στην Αθήνα στις 27 Αυγούστου 1823. Πολιορκεί την Κορώνη τον Φλεβάρη τού 1824. Ακροβολίζεται και πολεμάει στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου 1825. Αμύνεται στην Καλαμάτα και στην Δραμπάλα στις 5 Ιουνίου 1825. Αναδεικνύεται Αίαντας στην Βέργα στις 22 Ιουνίου 1826 και κατακόπτει τον Ιμπραήμ με τους Αιγυπτίους του στον Πολυτζάραβο στις 28 Αυγούστου 1826. Παντού μπροστάρης και φοβερός μαχητής, άγριος και ατρόμητος, εμπνέει φόβο στους εχθρούς και θάρρος στους Έλληνες. Οι άλλοι οπλαρχηγοί τον ζητούσαν “δανεικό” από τους Μαυρομιχαλαίους. Στην Μάνη γύρισε ξανά το 1826. Βέβαια ο όρκος του δεν είχε εκπληρωθεί στο ακέραιο. Είχε όμως δοξάσει το όνομά του ποικιλοτρόπως.

---

---

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΓΑΛΛΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΦΑΜΠΡ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΤΟ 1824 ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ.

……….Ο Φάμπρ συνάντησε τον Τσαλαφατίνο στην πολιορκία τού Μεσολογγίου τον Δεκέμβριο τού 1822 και εκεί έμαθε όλα τα στοιχεία που έγραψε στο άρθρο του.

Αναδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»το έτος 1986.

……….«…Οι Μανιάται, είναι αληθές, αποτελούν μίαν εξαίρεσιν. Εθεάθησαν ενίοτε λεηλατούντες αδιαιρέτως φίλους και εχθρούς. Αλλά το αυτό δε συνέβη μήπως εις σώματα στρατού των πλέον πεπολιτισμένων εθνών; Άλλως τε, μήπως οι Μανιάται δεν αποτελούν μέγα μέρος τού ελληνικού πληθυσμού;

……….Σημ. συγγραφέως: Μεταξύ αυτών ακόμη των Μανιατών υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα αφιλοκερδείας εν συνδυασμώ μετά τής ανδρείας. Οι Μανιάται επέδειξαν άνδρας τινάς, διακρινόμενους επί μεγίστη εντιμότητι κατά τον παρόντα πόλεμον. Θα επερίττευε να υπομνήσω ονόματα φίλτατα εις πάντας τους αναγνώστας μου. Καθήκον, όμως θεωρώ να επωφεληθώ τής περιστάσεως όπως ανασκευάσω μίαν άδικον φήμην.

……….Το όνομα τού γενναίου Τσαλαφατίνου δεν περιήλθεν ακόμη μέχρις ημών. Ουδείς εκ των συγγραφέων μας, ουδεμία εκ των εφημερίδων μας ανέφερέ τι περί αυτού και όμως αξίζει να μην παραμείνη άγνωστος. Πιστεύω ότι οι αναγνώσται μου θα αναγνώσουν μετά εξαιρετικού ενδιαφέροντος την βραχείαν ταύτην σημείωσιν περί τού θαυμασίου τούτου ανδρός. Έτι μάλλον το πιστεύω, καθ’ ότι οι Γάλλοι φιλέλληνες διά τής αναγνώσεώς της, θα εύρουν την ευκαιρίαν όπως αποτίσουν εν καθήκον. Μεταφράζω απλώς ενταύθα τας πληροφορίας τας οποίας μού έδωκεν η ένδοξος οικογένεια των Μαυρομιχαλαίων:

……….Ο Ηλίας Τσαλαφατίνος, γεννηθείς εν τω χωρίω τού Οιτύλου, ηγνόει γραφήν τε και ανάγνωσιν. Αλλ’ η εμπιστοσύνη ην ενέπνεεν η ειλικρίνεια και το θάρρος του, επέβαλον εις τον Βέην τής Μάνης να τον προσλάβει εις την πρώτην γραμμήν τής φρουράς του. Μόλις ο Τσαλαφατίνος έλαβε γνώσιν τού σχεδίου τής κατά των τούρκων επαναστάσεως, αμέσως μετ’ αγαλλιάσεως ησπάσθη την ελπίδα τής ελευθερίας.

……….Υπάρχει έθιμον λίαν διαδεδομένον μεταξύ των συγχρόνων Σπαρτιατών, ν’ αφήνουν αυξανομένην την γενειάδα των, όταν τρέφουν βαθύ μίσος εναντίον τινός, μέχρις ότου εκδικηθούν. Ο Τσαλαφατίνος ωρκίσθη να μην κόψει πλέον την ιδικήν του, εφ’ όσον θα υπήρχεν εις και μόνον τούρκος εν Ελλάδι, και έπραξεν, όπως και ο ομώνυμός του, Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο ένδοξος θάνατος τού οποίου τυγχάνει γνωστός εις όλον τον κόσμον, να μην επανέλθει πλέον εις την οικίαν του, ειμή όταν η πατρίς αυτού θα ήτο ελευθέρα. Έλαβε τα όπλα, έπεισε τον αδελφόν του να τον ακολουθήση και άρχισεν ήδη να περιστοιχίζεται από μικρόν στράτευμα αποτελούμενον εκ συγγενών του και φίλων του.

……….Εκ των ορέων τής Λακωνίας εξελθών, επρομηθεύθη κατ’ αρχάς ελληνικήν ιστορίαν, την οποίαν έφερε πάντοτε μαζί του. Κατά τας εκάστοτε εκδρομάς του προς αναζήτησιν μαχών, οσάκις συνάντα άνθρωπον τινά γνωρίζοντα ανάγνωσιν, τον εξώρκιζε να τού αναγνώση εδάφιόν τι εκ τού βιβλίου τούτου. Αφού ήκουε δύο ή τρεις σελίδας, παρεκάλει τον αναγνώστην να παύσει και να σημείωσει το μέρος εις το οποίον είχε σταθεί. Κατόπιν απεμακρύνετο φέρων το βιβλίον υπό μάλης και αναπολών εν τη μνήμη του ό,τι είχε ακούσει. Τοιουτοτρόπως έμαθεν εις ολίγον καιρόν όλην την ιστορίαν των προγόνων του και μεταχειρίζετο κατόπιν αυτήν εις πάσαν περίστασιν, όπως ενθαρρύνει τους συντρόφους του. Αργότερον φέρων εις τα μανίκια μελάνην, πένναν και χαρτί, έμαθε να αναγιγνώσκει και να γράφει και πολλάκις έπεμπεν, είτε εις την Κυβέρνησιν, είτε εις τους στρατηγούς, σχέδια επιθέσεως ή αμύνης, γεγραμμένα ιδιοχείρως, τα οποία εξετελούντο και επιτύγχαναν.

……….Σχεδόν ουδεμία σπουδαία μάχη διεξήχθη εν Πελοποννήσω, εν τη Δυτική ή Ανατολική Ελλάδι, χωρίς ο Τσαλαφατίνος να εμφανίζεται πρώτος, ενθαρρύνων τους άλλους διά τού παραδείγματός του. Εις τας αρχάς τής Επαναστάσεως επεφορτίσθη υπό τού Μαυρομιχάλη, να περιέλθει εις περιοχάς τινάς τής Πελοποννήσου, ίνα διεγείρη το θάρρος των κατοίκων, οι οποίοι δεν ετόλμουν να λάβουν τα όπλα. Έτρεξε και τους ενέπλησεν ενθουσιασμού, αφηγούμενος εις αυτούς τα κατορθώματα των προγόνων των και τας ατιμώσεις τας οποίας υφίσταντο εκ μέρους των τούρκων, τέκνα τόσον ενδόξων προγόνων.

……….Μετ’ ου πολύ, υπό την αρχηγίαν τού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, τού ωραιοτάτου, τού γονιμωτάτου εις στρατηγήματα και τού σωφρονεστάτου εκ των Σπαρτιατών τἠς εποχής μας, ο Τσσλαφατίνος συμμετέσχε τής αιματηράς μάχης τού Βαλτετσίου κατά τού Κεχαγιάμπεη. Ανέλαβε την διοίκησιν μιάς εκ των οχυρών θέσεων των Ελλήνων. Καθ’ ην στιγμήν οι εχθροί εφώρμων κατά τού χαρακώματος (ταμπουριού), εφόνευσεν ιδίοις χερσί δύο σημαιοφόρους οι οποίοι είχον τολμήσει να στήσουν την σημαίαν των. Ιδών τινάς εκ των στρατιωτών του αποθαρρηθέντας ως εκ τού μεγάλου αριθμού και τής λύσσης των οθωμανών, ετέθη εις τον αυχένα τού οχυρώματος και με οφθαλμούς απαστράπτοντας εξ αγανακτήσεως και ανδρείας, ηπείλησε μεθ’ όρκου να φονεύσει πάραυτα οιονδήποτε ο οποίος ήθελε τολμήσει να εξέλθει άνευ τής διαταγής του.

……….Αργότερον, ακολουθών τον νέον Ηλίαν Μαυρομιχάλην, εκράτησε εις τον Ισθμόν τής Κορίνθου μέχρι τής πτώσεως τής Τριπολιτσάς. Εκείθεν μετέβη εις Αθήνας και εξ Αθηνών εις Κάρυστον τής Ευβοίας όπου διεκρίθη εις πλείστας επιχειρήσεις. Άμα τη επανόδω του εν Πελοποννήσω εις στιγμήν καθ’ ην ο Δράμαλης προυχώρει και ο στρατηγός Ρηγανιός (Ρήγας Παλαμήδης) είχε σταλεί επικεφαλής 700 ανδρών διά να προστατεύσει την διάβασιν τού Ισθμού, ο Τσαλαφατίνος έτρεξεν αυθορμήτως εις την σπουδαιοτάτην ταύτην θέσιν, έχων μετ’ αυτού συγγενείς τινάς και άλλους Σπαρτιάτας. Ο στρατός του συνέκειτο εν όλων εκ 13 ανδρών. Ο Ρηγανιός, ολίγον πεπειραμένος εις τον πόλεμον και θορυβηθείς ένεκα τού μεγάλου αριθμού των τούρκων, δεν ήργησε να τραπεί εις φυγήν. Ο ανδρείος Τσαλαφατίνος διετήρησε, κατ’ αρχάς, την θέσιν του μετά των 13 συντρόφων του, εφόνευσεν άνδρας τινάς τού εχθρού, και αφού είδε τρεις από τους ιδικούς του πίπτοντας, απεσύρθει εν πλήρει τάξει.

……….Έτρεξε να αναζωπυρώσει το θάρρος των κατοίκων των Δερβενακίων και κατόρθωσε να πείσει αυτούς, όπως καταλάβουν μεθ’ αυτού τον Ισθμόν διά να κόψουν τας συγκοινωνίας τού Δράμαλη. Κατόρθωσεν ούτω να στερήσει πάσης βοηθείας τον ασύνετον τούτον Βεζύρην, ο οποίος ουδέν είχεν αφήσει φυλάκειον εις στενόν τοιαύτης σπουδαιότητας.

……….Εν μέσω τοσούτων μαχών, ο γενναίος Τσαλαφατίνος ουδ’ επήρε, ουδ’ έλαβεν ουδέν λάφυρον, εκτός ενός φαιού ίππου, τον οποίον εχρησιμοποίησεν μέχρι τής στιγμής καθ’ ην συνόδευσε τον Πέτρον Μαυρομιχάλην εις Μεσολόγγιον, όπερ επολιορκείτο τότε υπό τού Ομέρ Βρυώνη. Εκεί επεφορτίσθη να επιτηρεί τας φρουράς, και όλος ο κόσμος εθαύμαζε βλέπων πόσον ήξευρε να εξάπτει τους Σπαρτιάτας, ενίοτε υπενθυμίζων εις αυτούς το ατρόμητον και τα μεγάλα έργα των προγόνων των, φέρων το παράδειγμα τού Λεωνίδου και των τριακοσίων, ότε δε, ωσεί να είχε καταληφθεί υπό αιφνίδιας εμπνεύσεως, προεξοφλών δι’ εαυτούς θριάμβους και αφηγούμενος όνειρα, τα οποία, ως αργότερων έλεγεν, τα εφεύρισκεν ίνα εξάψει την φαντασίαν των. Διά τοιούτου ταλάντου όπως ενθαρρύνει τους στρατιώτας, ταλάντου σπανιωτάτου, όπερ ανέπτυσσε πάραυτα τοιούτο σέβας και τοιαύτην υπόληψιν παρά πάσι τοις Έλλησιν, ώστε συχνάκις έριδες ανεφύοντο εις τα στρατεύματα, πάντα τα σώματα των οποίων εφιλονείκουν, ποίον εξ όλων θα τον προσλάβει εις τας τάξεις του.

……….Η Κυβέρνησις εκπλαγείσα εκ τής ανδρείας και τής αφιλοκερδείας τού γενναίου τούτου πολίτου, απεφάσισεν το παρελθόν έτος, να δώση εις αυτόν 3.000 γρόσια (1.500 φράγκα περίπου), ίνα αποστείλει αυτά εις την σύζυγόν του και τον υιόν του. Ηρνήθη να τα δεχθεί και απήντησεν, ”η ανάπαυσις την οποίαν η σύζυγός μου και ο υιός μου απολαμβάνουν εν Σπάρτη αρκεί εις αυτούς. Όσον δι’ εμέ, αρκούμαι με την ελπίδα να ίδω οσονούπω την γην των προγόνων μου τελείως απαλλαγμένην τού τυράννου. Δότε το χρήμα τούτο εις την Πατρίδα, έχει περισσοτέραν ανάγκην από εμέ”.

……….Όταν ο Ηλίας Τσαλαφατίνος είδε τον Πέτρον Μαυρομιχάλην έτοιμον να αποστείλη τον υιόν του Δημήτριον εις Παρισίους όπως σπουδάσει δι’ εξόδων τής Φιλελληνικής Εταιρείας, ικέτευσεν τον αρχηγόν τής Σπάρτης να μεσολαβήσει παρά τοις Γάλλοις φιλέλλησι και την Επιτροπή, ίνα προσλάβουν επίσης τον ατυχή δωδεκαετή υιόν του. ”Εάν είμαι, είπεν αμαθής και αγράμματος, τουλάχιστον ο υιός μου να μην μείνη βάρβαρος και εστερημένος των φώτων τής εκπαιδεύσεως. Είναι η μόνη ένδειξις ευγνωμοσύνης ην θα ζητήσω ποτέ από την Πατρίδα και από τους φίλους τής Ελλάδος”.

……….Βεβαίως, ο ευγενής ούτος πόθος δεν θα αργήσει να εισακουσθεί. Αφού έμαθε παρά τού πατρός του τον πατριωτισμόν και την ανδρείαν, ο νέος Τσαλαφατίνος θα έλθει να διδαχθεί παρ’ ημίν τας επιστήμας, αι οποίαι καθιστούν τας αρετάς ταύτας πλέον ωφελίμους ακόμη. Τα βοηθήματα τα οποία αφιερώνει η Επιτροπή διά την εκπαίδευσιν νέων Ελλήνων, είναι κυρίως προορισμένα δι’ εκείνους των οποίων οι γονείς ουδένα άλλον πλούτον έχουν, εκτός τής δόξης».

---

• Περὶ τῆς ὀρθότητος τοῦ ἐπωνύμου μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό: http://taygetos-zeritis.blogspot.com/

---

• Ἠλεκτρονικὴ πηγὴ τοῦ ἐξαιρετικοῦ ἀφιερώματατος γιὰ τὸν Μανιάτη ἥρωα τό : http://www.mani.org.gr

• Ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο