Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΕΒΡΩΝ ΓΑΛΛΙΑΣ-ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1920/ 28 ΙΟΥΛΙΟΥ π.ημ.)
Επιλεγμένο απόσπασμα από το βιβλίο ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ – ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΓΕΣ, ΧΑΡΑΛ Γ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Ταξιάρχου.
,
Μεταξύ Συμμάχων Κρατών (18 εν συνόλω) και της τουρκίας.
,
3. Δεν συμπεριλαμβάνονται αι ΗΠΑ, που απέχουν. Μεταξύ των Πρωθυπουργών Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας, ως και αντιπροσώπων Ιαπωνίας, Ελλάδος και Βελγίου.
α. Αι οριστικαί αποφάσεις δια την προπαρασκευήν αυτής, ελήφθησαν εις τον Άγιον Ρέμον Ιταλίας, όπου η Διάσκεψις Ειρήνης συνήλθεν τον Απρίλιον 1920, υπό την προεδρίαν του Ιταλού Πρωθυπουργού Νίτι. Μετά την Συνδιάσκεψιν επεδόθη επισήμως το συνταχθέν κείμενον εις:
Tην Τουρκικήν αντιπροσωπείαν, που το απεδέχθη τελικώς, παρά την αρχικήν διαμαρτυρίαν και κατέληξαν συνεπώς εις την υπογραφήν της Συνθήκης.
β. Δια της Συνθήκης αυτής, αφαιροὐνται από τον Σουλτάνο το μέγιστο μέρος των εδαφών (4/5) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Διατηρεί αυτή την Κωνσταντινούπολιν.
γ. Εις την Ελλάδα προβλέπεται η προσάρτησις του μεγαλυτέρου μέρους της Ανατολικής Θράκης, μέχρι της Τσατάλζας, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής ακτής του Ελλησπόντου, δηλαδή προ των θυρών της Κωνσταντινουπόλεως και εις απόστασιν 35 χλμ. από αυτής.
δ. Παραχωροὐνται εις την Ελλάδα κυριαρχικά δικαιώματα επί ολοκλήρου της περιοχής της Σμύρνης. Η Σμύρνη και η περιοχή της «εξομοιούνται προς εδάφη αποσπασθέντα από της Τουρκίας». Ο Σουλτάνος παραμένει μεν ονόματι κυρίαρχος της Σμύρνης, την ενάσκησιν όμως των κυριαρχικών του δικαιωμάτων εφ’ όλης της περιοχής μεταβιβάζει εις την Ελλάδα, η οποία αναλαμβάνει την διοίκησιν των εν λόγω εδαφών, δικαιούται να διατηρή Στρατόν και βάσει αναλογικού εκλογικού συστήματος, να συγκροτήση Τοπικήν Συνέλευσιν (είδος Βουλής), εις την οποίαν θα αντιπροσωπεύωνται αι διάφοροι εθνότητες. Συνεπώς η παραχώρησις της Σμύρνης και της περιοχής της εις την Ελλάδα ελαχίστην διαφοράν παρουσίαζε της πλήρους προσαρτήσεως, η δε Τουρκία διατηρούσε κατ’ όνομα μόνον την κυριαρχίαν αυτών. Αλλά διά την Ελλάδα ουδεμίαν πρακτικήν σημασίαν θα έχη, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον το διασυμμαχικόν μέτωπον ήταν απολύτως πλασματικόν.
ε. Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ελλάδος παντός δικαιώματος επί των νήσων Ίμβρου και Τενέδου και επικυρούται η απόφασις της 13 Φεβρουαρίου 1914 της Πρεσβευτικής Συνδιασκέψεως του Λονδίνου, περί παραχωρήσεως εις την Ελλάδα των ανατολικών νήσων του Αιγαίου Πελάγους (Λήμνος, Θάσος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία).
στ. Εντός τριών μηνών από της ισχύος της Συνθήκης, πρέπει να αφοπλισθούν και να κατεδαφισθούν εις την ζώνην των Στενών, όλα τα οχυρωματικά έργα και πυροβολεία.
ζ. Τα Στενά τιθέμενα υπό τον έλεγχον Διεθνούς Επιτροπής, θα παραμείνουν ανοικτά εις την ναυσιπλοΐαν εν καιρώ ειρήνης και πολέμου, αδιακρίτως της εμπολέμου ή μη καταστάσεως των παρακτίων Κρατών.
η. Η Δωδεκάνησος και το Καστελλόριζον, εκχωρούνται εις την Ιταλίαν, η οποία δια χωριστής Συνθήκης μετά της Ελλάδος (10 Αυγούστου 1920/28 Ιουλίου), παραχωρεί εις αυτήν τα Δωδεκάνησα πλην της Ρόδου και του Καστελλορίζου. Η Ιταλία αναλαμβάνει την υποχρέωσιν να διεξαχθή δημοψήφισμα περί της τύχης των, όχι πάντως προ της παρελεύσεως δεκαπενταετίας από της υπογραφής της Συνθήκης, εις την περίπτωσιν που η Αγγλία ελάμβανε την απόφασιν να παραχωρήση την Κύπρον εις την Ελλάδα. Πάντως και τούτο υπήρξεν μέγα μειονέκτημα από Ελληνικής πλευράς, η εκτέλεσις της χωριστής Ελληνο -Ιταλικής Συνθήκης εξηρτήθη εκ της κυρώσεως της Συνθήκης Ειρήνης των Σεβρών που υπογράφεται συγχρόνως.
Συμφώνως προς το τελευταίον Άρθρον αυτής, η Συμφωνία έπρεπε να κυρωθή και η κατάθεσις των επικυρώσεων να γίνη εις Παρισίους ταυτοχρόνως προς την κατάθεσιν των επικυρώσεων της Συνθήκης Ειρήνης μετά της Τουρκίας· ακόμη δε ότι η έναρξις της Ισχύος θα συνέπιπτε προς την έναρξιν ισχύος της Συνθήκης Ειρήνης. Συνεπώς, επειδή η τελευταία ουδέποτε εφαρμόζεται, ως μη κυρωθείσα, η πρώτη παραμένει άνευ αποτελέσματος.
ια. Εάν τελικώς, η εν λόγω διεθνής πράξις εφηρμόζετο, η Τουρκία θα ηδύνατο να θεωρηθή ως διαγραφείσα από την Ευρώπην και εις την οδόν της διαγραφής από την Ασίαν, τούτο δε θα ωφείλετο εις τον Ελευθέριον Βενιζέλον, καθ’ όσον η Συνθήκη υπήρξεν προ πάντων προσωπικόν του έργον.Αλλά δοθέντος ότι ποτέ και από κανέναν δεν εκυρώθη αυτή τυπικώς τίποτε απολύτως δεν μετέθαλεν. Αλλά η ζημία η οποία και μόνον από την υπογραφήν της προήλθεν διά την Ελλάδα, είναι ανυπολόγιστος και θα αποβή όργανον καταστροφής.