.
Τὸ Βυζάντιο καὶ ἡ νότια Ἰταλία
τοῦ Kenneth M. Setton.
……….(…) Μολονότι ἡ γενίκευση μοιάζει νὰ εἶναι ἐπικίνδυνη, φαίνεται πάντως ὅτι κατὰ τὸν 6ο αἰῶνα, ἡ γνώση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ ἡ ἄμεση γνωριμία μὲ τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό, εἶχαν σὲ μεγάλο βαθμὸ ἐκλείψει στὴν Ἀφρικὴ καὶ στὴν Γαλατία. Στὴν Ἰταλία ὡστόσο, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἡγεμονίας τοῦ Ὁστρογότθου βασιλιὰ Θεοδώριχου (493—526), σημειώθηκε κάποια ἐνίσχυση τῆς ἑλληνικῆς λογίας παραδόσεως. Πρόσφατα μάλιστα, ὁ Μ. Pierre Courselle, ἐκθείασε «τὴν ἀναγέννηση τοῦ ἑλληνισμοῦ ἐπί τῶν Ὁστρογότθων» στὴν ἐποχὴ τοῦ Βοηθίου καὶ τοῦ Κασσιοδώρου. Ὡστόσο αὐτὴ ἡ ἀναγέννηση ὑπῆρξε βραχύβια καὶ ἔτσι ὁ ἑλληνισμὸς δὲν κατόρθωσε νὰ ἐπιβιώσῃ στὴν Ἰταλία ἀπό τὴν ἀρχαιότητα ἔως καὶ τὸν μεσαίωνα. Ὁ ἑλληνισμὸς ἐπανεισήχθη στὴν νότια Ἰταλία ἀπό τοὺς Βυζαντινούς, μέσα ἀπό μία μακρᾶ, βραδεία πορεία, ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμα διερευνηθεῖ ἐπαρκῶς.
……….Τὸν 6ο αἰώνα, ἐπανακατακτήθηκε ἡ Σικελία καὶ ἡ νότια Ἰταλία ἀπό τοὺς στρατηγοὺς τοῦ Ἰουστινιανοῦ, Βελισσάριο καὶ Ναρσῆ (534—554), καὶ ἔτσι στὸ κατόπι τῶν βυζαντινῶν στρατευμάτων, ἀφίχθησαν Ἕλληνες στρατιωτικοὶ καὶ κρατικοὶ ἀξιωματοῦχοι μὲ τὶς οἰκογένειές τους, ἔμποροι, ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες καὶ μοναχοί. Πιθανὸν ὁ ἀριθμός τῶν Ἑλλήνων νὰ μὴν ἦταν τόσο μεγάλος, ὡστόσο στὴν νότια Ἰταλία καὶ ἰδιαίτερα στὴν ἀνατολική Σικελία, ἐξακολουθοῦσε ἀναμφίβολα νὰ ὑπάρχῃ ἕνας ἐν μέρει ἑλληνικὸς πληθυσμὸς χωρικῶν καὶ ποιμένων, ποὺ ἀναγόταν στὴν ἀρχαιότητα.
……….Τότε λοιπόν, διασπάρθηκε ἀκόμα μία φορὰ κάποια ἰκανοποιητικὴ γνώση Ἑλληνικῶν στὰ ἀστικὰ κέντρα. Ὡστόσο, ἡ ἀνάκαμψη ποὺ ἀκολούθησε τὰ εἴκοσι χρόνια πολέμου ἀνάμεσα στὶς στρατιωτικὲς δυνάμεις τοῦ Ἰουστινιανοῦ καὶ τῶν Ὀστρογότθων, ὑπῆρξε βραδεία…
