,
,
ΑΝΘΙΜΟΣ ΓΑΖΗΣ (1758-28/11/1828)
……….Ὁ Ἄνθιμος Γαζῆς (Γκάζαλης), γεννήθηκε τὸ 1758 στὶς Μηλιὲς Πηλίου, ἀπὸ φτωχοὺς γονεῖς. Βαπτίσθηκε μὲ τὸ ὄνομα Ἀναστάσιος (ἤ Ἀλέξανδρος), ἐνῷ Ἄνθιμος ὀνομάστηκε ὅταν χειροτονήθηκε ἀρχιμανδρίτης. Παρακολούθησε μαθήματα κοντὰ στὸν ἱερομόναχο Ἄνθιμο Παπαπανταζῆ καὶ στὴν Ζαγορᾶ.Τὸ 1774 γύρισε στὶς Μηλιὲς ὅπου χειροτονήθηκε διάκονος. Ἕνα χρόνο ἀργότερα ἔγινε ἱερέας καὶ πῆγε στὴν Βυζίτσα γιὰ νὰ ἐργασθῇ ὡς δάσκαλος. Στὸ διάστημα τῆς παραμονῆς του ἐκεῖ μελέτησε ἀρχαίους συγγραφεῖς. Μετέπειτα πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἐργάσθηκε ὡς ὑπάλληλος καὶ ἱερέας στὸ Πατριαρχεῖο. Την ίδια περίοδο ἔλαβε τὸ ἀξίωμα τοῦ ἀρχιμανδρίτη καὶ τὸ ὄνομα Ἄνθιμος.
……….Τὸ 1789, μετοίκησε στὴν Αὐστριακὴ πρωτεύουσα γιὰ νὰ σπουδάσῃ ξένες γλῶσσες, καὶ νὰ μελετήσῃ φυσικὴ καὶ μαθηματικὰ. Ἀπὸ τὸν Μάϊο τοῦ 1796 καὶ μὲ ἀπόφαση τῆς τοπικῆς ἑλληνικῆς κοινότητας, διορίστηκε προϊστάμενος στὸν ὀρθόδοξο ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῆς πόλης. Στὰ ἐπόμενα εἴκοσι περίπου χρόνια μετέφρασε καὶ ἐπιμελήθηκε τῆς ἔκδοσης μεγάλου ἀριθμοῦ κειμένων, κυρίως ἐπιστημονικοῦ, ἱστορικοῦ καὶ γεωγραφικοῦ περιεχομένου.
……….Στὰ 1800 καὶ γιὰ τὰ ἐπόμενα δεκαπέντε περίπου χρόνια, ἀσχολήθηκε μὲ τὴν συγγραφὴ ἑνὸς τρίτομου ἔργου μὲ τίτλο «Λεξικὸν Ἑλληνικόν».
……….Στὰ 1811 (1/1), ἐξέδωσε τὸ δεκαπενθήμερο περιοδικὸ «Ἑρμῆς ὁ Λόγιος». στὸ ὁποῖο δημοσιεύονταν μελέτες φιλολογικοῦ, γλωσσικοῦ καὶ γενικότερου ἐκπαιδευτικοῦ ἐνδιαφέροντος, μὲ σκοπὸ τὴν ἀνύψωση τοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἡ ὁποία θὰ βοηθοῦσε στὴν ἀναγέννηση τοῦ ἔθνους. Ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ «Λόγιου Ἑρμῆ» καὶ τοῦ περιοδικοῦ τοῦ ἀντικοραϊκοῦ Κοδρικᾶ Παναγιώτη, «Καλλιόπη», διεξήχθηκε ἡ ἔντονη φιλολογικὴ διαμάχη τῶν Ἑλλήνων πρὶν τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821.
……….Ὁ Γαζῆς παρακολουθεῖτο συνεχῶς ἀπὸ τὴν Αὐστριακὴ ἀστυνομία καὶ σὲ μία ἔκθεση ἑνὸς πράκτορά της, διαβάζουμε: «Ὁ Ἄνθιμος Γαζῆς ἐκδίδει μὲ τὴν ἄδεια τῆς Λογοκρισίας περιοδικὸ εἰς τὴν νεοελληνικὴ γλῶσσα ὑπὸ τὸν τῖτλο «Ἑρμῆς ὁ Λόγιος· τὸ περιοδικὸ τοῦτο καῖτοι ἐξωτερικῶς ἐπιδιώκει νὰ διαφωτήσῃ φιλολογικῶς τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος, ἀποτελεῖ ἐντούτοις συγχρόνως τὸ σημεῖο συγκεντρώσεως τῶν ἐν διασπορὰ Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι εἰπέρ πότε καὶ ἄλλοτε ὀνειρεύονται τὴν ἀναγέννηση τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Γαζῆς εὐρίσκεται ὡσαύτως εἰς στενοτάτας σχέσεις μὲ τὸν μητροπολίτη Βλαχίας Ἰγνάτιο, ὁ ὁποῖος παίζει ἐκεῖ ἕναν σπουδαῖο ρόλο, πληρῶνει ἕνα μέρος τῶν ἐξόδων τῆς ἐκδόσεως καὶ διανέμει δωρεᾶν ἀντίτυπα τοῦ «Λογίου Ἑρμοῦ».
……….Τὸ 1816-17, πῆγε στὴν Ὀδησσὸ ὥστε νὰ συγκεντρώσῃ χρήματα γιὰ τὴν ἴδρυση σχολείου στὴν πατρίδα του Μηλιᾶ. Ἐκεῖ μυήθηκε στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεῖα παρ’ ὅλο τὸν ἀρχικὸ του προβληματισμό.
……….Ὁ Γαζῆς δὲν ξέχασε τὰ γεγονότα τοῦ 1770, καὶ φρονοῦσε ὅτι ἔπρεπε νὰ προηγηθῇ ἡ πνευματικὴ ἀναγέννηση πρὶν τὴν ἔνοπλη κι ἔτσι ἀρνήθηκε ἀρχικὰ νὰ συμμετάσχῃ, λέγοντας στὸν Σκουφᾶ: «..ἀλλὰ δὲν εἶμαι σύμφωνος, μολονότι δὲν εἶμαι ἐνάντιος..». Παρὰ ὅμως τὶς ἀρχικὲς του ἀντιρρήσεις, ὁ Γαζῆς, ὅπως ὀμολογεῖ ὁ Ξᾶνθος, θὰ μυηθῇ τελικὰ στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία ἀπὸ τὸν Σκουφᾶ καὶ τὸν Τσακάλωφ καὶ ἔγινε μάλιστα ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀρχηγοὺς της.
……….Ἀμέσως μετὰ τὴν άφιξή του στο Πήλιο, πῆγε στὴν Φωκίδα ὅπου κατήχησε τὴν Φιλικὴ στοὺς ἀρματολοὺς καὶ συνέχισε μὲ πᾶθος τὸ ἔργο του στὴν Κασσάνδρα, τὴν Μαγνησία, τὸν Ὄλυμπο καὶ τὸν Καπετὰν Κυριᾶκο Μπασδέκη. Τοῦ ἀνάθεσαν ἔτσι τὸ κίνημα στὴν ἀνατολική Θεσσαλία. Παρ’ ὅλα αὐτά, ἡ ἐξέγερση στὸ Πήλιο θὰ καθυστερήσῃ διότι οἱ πλούσιοι πρόκριτοί του δὲν δέχονταν νὰ διακινδυνεύσουν τὶς περιουσίες τους, ἀφοῦ μάλιστα ἀπολάμβαναν ἐξαιρετικὰ προνόμια ἀπὸ τοὺς τούρκους καὶ ἐφόσον στὴν Λάρισα οἱ τοῦρκοι εἶχαν ἰσχυρὰ στρατεύματα.
……….Ἐνάντια σ’ αυτὰ, ὁ Γαζῆς ὕψωσε στὶς Μηλιὲς τὴν 1η Μαΐου τοῦ 1821, τὴν ἐπαναστατικὴ σημαία ποὺ εἶχε κεντήσει ἡ ἀδελφὴ τοῦ Γιάννη Δήμου.
……….Κατὰ τὴν διάρκεια γεύματος στὸ σπίτι τοῦ Φιλικοῦ, Γιάννη Δήμου, ὅπου εἶχαν κληθεῖ σὲ γεῦμα οἱ Φιλικοὶ τῆς περιοχῆς, ὁ Γαζῆς, διάβασε μὲ ἐνθουσιασμὸ τὴν ἐπιστολὴ τοῦ Ὑψηλάντη γιὰ ξεσηκωμὸ καὶ εὐχήθηκε στὸ τέλος στὴν Ἀνάσταση τοῦ Γένους.
……….Οἱ ἐπαναστᾶτες τῆς Μηλιᾶς θὰ κινήσουν γιὰ τὰ Λεχώνια. Στὶς 9 Μαΐου ἔφτασαν στὰ Ἑφτά Πλατάνια τοῦ Βόλου, ὅπου ἐπετέθησαν στὸ φρούριο τῶν τούρκων. Ἡ ἐπίθεση ὅμως ἦταν ἀνοργάνωτη καὶ ἀναχαιτίστηκε. Ὁ Δράμαλης διέθεσε μεγάλη δύναμη στὴν Λάρισα κι ἔτσι τὸ κίνημα τοῦ Πηλίου καταπνίγηκε εὔκολα ἀπό τοὺς τούρκους. Ἦταν ὅμως πολὺ σημαντικὸ γιατὶ δυνάμωσε ψυχολογικὰ τοὺς Ἕλληνες.
……….Ἀπὸ τὰ μέσα Μαΐου 1821, ἀμέσως μετὰ τὴν κήρυξη τῆς ἐπαναστάσεως στὴν Θεσσαλομαγνησία, μὲ πρωτοβουλία τοῦ Ἄνθιμου Γαζῆ συνῆλθαν ἀντιπρόσωποι τοῦ Πηλίου, τῆς Ἀγιᾶς καὶ τοῦ Ἀλμουροῦ καὶ ἴδρυσαν τὴν «Βουλὴν τῆς Θεσσαλομαγνησίας». Ἐπρόκειτο ὅμως, παρὰ τὸν τίτλο «Βουλὴ», γιὰ μία τοπικὴ διοικητικὴ ἀρχὴ σὲ ἐμβρυακὴ μορφή, ἡ ὁποία ἄλλωστε δὲν πρόλαβε νὰ λειτουργήσῃ λόγῳ τῶν γεγονότων ποὺ ἀκολούθησαν. Γεγονὸς εἶναι πάντως ὅτι ὁ Γαζῆς ἀπηύθυνε προκήρυξη πρὸς σύγκληση συνελεύσεως, ἡ ὁποία ὅμως λόγῳ τῆς ἐπιδρομῆς τῶν τούρκων ποὺ ἀκολούθησε, δὲν συνεκλήθη, οὔτε καὶ συντάχθηκε ἤ ψηφίστηκε πολίτευμα. (Θὰ ἀκολουθήσῃ ὁ Θεόδωρος Νέγρης τὸν Νοέμβριο τοῦ 1821, μὲ τὸν Ὀργανισμὸ Τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος).
……….Ἀμέσως μετὰ τὴν δημιουργία τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους, ὁ Γαζῆς περιελήφθη στὶς πρῶτες ἐθνοσυνελεύσεις καὶ συνέβαλε στὴν παγίωσή του. Στὶς 17 Μαῒου τοῦ 1824, τὸ βουλευτικὸ τὸν ἐξέλεξε μέλος τῆς ἐπιτροπῆς γιὰ τὴν ἐπεξεργασία τῶν σχετικῶν μὲ τὸν στρατό. Κατὰ καιροὺς περιελήφθηκε στὶς ἐπιτροπὲς ποὺ φρόντιζαν γιὰ τὴν ἐκπαίδευση, τὸ ἀνώτατο κριτήριο κ.λ.π.
……….Ὅπως καὶ ἄλλοι Φιλικοί, ὁ Γαζῆς παραμερίσθηκε μετὰ τὰ πρῶτα χρόνια τοῦ ἀγῶνα. Γιὰ ἕνα διάστημα διετέλεσε σχολάρχης στὴν Τῆνο καὶ ἀργότερα στὴν Ἑρμούπολη, ὅπου καὶ ἀπεβίωσε στὶς 28 Νοεμβρίου / 10 Δεκεμβρίου τοῦ 1828 στὰ 70 του χρόνια.