,

 Ἡ  μάχη τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας καὶ ὁ Ἰωάννης Νταφώτης

……….Ὁ μεγάλος αὐτὸς ἥρωας μὲ τὰ ἡρωικὰ κατορθώματά του ὡς Διοικητὴς τοῦ Τάγματος τῶν Ἐπιλέκτων Κρητῶν, στὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1896-97, ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἀνδραγαθημάτων του, κατέστησε τὶς Ἀρχᾶνες, μὲ τοὺς συμπολεμιστὲς του, ὡς τὴν πρώτη ἐλεύθερη πόλη τῆς Κρήτης καὶ συνέβαλε ἔτσι καθοριστικὰ στὴν αὐτονομία της τὸ 1898, καὶ στὴν Ἕνωσή της, τὸ 1913 μὲ τὴν μητέρα Ἑλλάδα.

……….Μὲ τὴν ἔναρξη τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα, ὡς γνήσιος πατριώτης ἀγωνιστής, ὁ Ἰωάννης Νταφώτης ὀργάνωσε Σῶμα ἀπὸ ὀγδόντα ἀτρόμητους Κρῆτες ἐθελοντές. Μὲ τὴν οἰκονομικὴ βοήθεια τῶν ὁμογενῶν τῆς Αἰγύπτου, ἀγόρασε ἐξοπλισμὸ μὲ σκοπὸ τὸν ἐφοδιασμό τῶν Ἑλλήνων τῆς Κεντρικῆς Μακεδονίας, ἐνέργεια τὴν ὁποία κανένας ὥς τότε δὲν εἶχε τολμήσει· νὰ τοὺς πλησιάσῃ καὶ νὰ τοὺς ἐξοπλίσῃ στὴν προσπάθειά τους νὰ ἀντιμετωπίσουν τοὺς βούργαρους κομιτατζῆδες ἀλλὰ καὶ τὴν σκληρὴ τουρκικὴ διοίκηση.

……….Μὲ τὴν ἔγκριση τῆς τότε ἑλληνικῆς κυβέρνησης καὶ τὴν ὑποστήριξη τοῦ Μακεδονικοῦ Κομιτάτου, ἐκπαιδεύτηκε στὴν Βουλιαγμένη τὸ Σῶμα τῶν 80 ἀνδρῶν, ἀπὸ τὸν Φεβρουάριο ὥς τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1905.

……….Τὴν Μεγάλη Πέμπτη 14 Ἀπριλίου 1905, ἀναχώρησαν μὲ ἀτμόπλοιο γιὰ τὴν Χαλκιδική, ἀφοῦ πρῶτα τοὺς καθησύχασε τὸ Προξενεῖο Θεσσαλονίκης γιὰ τοὺς ὁδηγούς ποὺ θὰ τοὺς ἔστελνε προκειμένου νὰ τοὺς ὁδηγήσουν στὴν Νιγρίτα Σερρῶν. Ἐκεῖ, ἐκτὸς τοῦ ὁπλισμοῦ, θὰ ἐγκαθιστοῦσαν καὶ ἑλληνικὴ φρουρὰ μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Ἀνθυπολοχαγό πεζικοῦ, Κωνσταντῖνο Μπουκουβάλα.

……….Ὁ καπετάνιος τοῦ ἀτμόπλοιου Μελᾶς, ἀδελφὸς τοῦ Παύλου Μελᾶ, μὲ τὸν μηχανικὸ Κωνσταντῖνο Νταφώτη, ἀδελφὸ τοῦ Ι. Νταφώτη, ἀναγκάστηκαν νὰ προσαράξουν καὶ νὰ ἀποβιβάσουν τὸ Σῶμα σὲ ἐρημική βορειότερη περιοχὴ μεταξὺ Στρατονίου καὶ Σταυροῦ τοῦ Στρυμονικοῦ κόλπου, χωρὶς κανέναν ὅμως ὁδηγό νὰ τοὺς περιμένει.

……….Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ περιπλανηθοῦν οἱ 80 Μακεδονομάχοι ἐπὶ ἡμέρες νηστικοὶ καὶ ἀποκαμωμένοι, περιμένοντας τοὺς ὁδηγούς, Ἀντὶ τῶν ὁδηγῶν ὅμως, ἔπεσαν στὴν παγίδα τῆς προδοσίας. Συνάντησαν ἀνθρακεῖς (καρβουνιάρηδες)  ἀγωγιᾶτες βούργαρους στὴν καταγωγή, ποὺ μιλοῦσαν ἑλληνικὰ καὶ συστήθηκαν ὁμοεθνεῖς πατριῶτες. Ὁ Νταφώτης, τοὺς ὑποχρέωσε ἐπί πληρωμῇ νὰ μεταφέρουν μὲ τὰ ζῶα τους τὰ ἐφόδια.

……….Πρόδωσαν ὅμως τὸ Μακεδονικὸ Σῶμα στὴν τουρκικὴ διοίκηση, ποὺ τοὺς ἀνέκοψε κατόπιν σφοδρῆς σύγκρουσης, στὶς 23 (ἤ 25) Ἀπριλίου, στὰ Στεφανινᾶ τῶν Σερρῶν μὲ 7 νεκροὺς ἀπώλεια. Στὴν ἀρχή, σύμφωνα μὲ τὶς ὁδηγίες τῆς κυβέρνησης οἱ ἄνδρες καὶ μὲ τὴν συγκατάθεση τοῦ ἀρχηγοῦ Νταφώτη δὲν πυροβολοῦσαν, μόνο προσπάθησαν μὲ φορτωμένα τὰ ζῶα πολεμοφόδια ν’ ἀπομακρυνθοῦν νοτιώτερα. Ἐξαναγκάστηκαν ὅμως νὰ δώσουν σκληρὴ μάχη, προκειμένου νὰ σώσουν τὰ ἐφόδια, ἀλλὰ καὶ τὸν ζωὴ τους. Στὴν μάχη ποὺ ἀκολούθησε, λόγῳ τῆς γενναιότητας τοῦ Νταφώτη, σκοτώθηκαν 6 ἀπὸ τοὺς ἄνδρες τοῦ σώματος καὶ κατάφερε ὄχι μόνο νὰ σώσῃ τὸ μεταφερόμενο ὑλικὸ ἀλλὰ καὶ νὰ ἀναγκάσῃ τοὺς τούρκους σὲ ὑποχώρηση μὲ ἀπώλειες 70 περίπου ἀνδρῶν. Μεταξὺ τῶν νεκρῶν τῆς πρώτης μάχης, περιλαμβάνονταν ὁ γιὸς τῆς ἡρωίδας καπετάνισσας Μαριγῶς ἀπὸ τὶς Ἀρχᾶνες, Γεώργιος Λαμπράκης.

……….Τὸ πολυάριθμο Σῶμα ἀναγκάστηκε  νὰ πάρῃ τὸν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς καὶ ἀφοῦ μοίρασε πρῶτα τὸν ὁπλισμὸ στοὺς Ἕλληνες τῶν χωριῶν γύρω ἀπὸ τὸ ὄρος Χολομόντα τῆς Χαλκιδικῆς, κατέφυγε στὴν Μονὴ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας Φαρμακολυτρίας, μεταξὺ τῶν Βασιλικῶν καὶ τῆς Γαλάτιστας. Ὁ ὑπολοχαγὸς Κάκκαβος, ποὺ στάλθηκε ἀπὸ τὸν Πρόξενο Κορομηλᾶ, συνάντησε στὶς 2 Μαΐου 1905 τὸν Νταφώτη στὸ λημέρι του, Β.Α τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Ἀναστασίας κάτω ἀπὸ τὸ παρεκκλήσι τοῦ Ἅγίου Θεωνᾶ καὶ τοῦ διαβίβασε διαταγὴ τῆς τὸ ταχύτερο δυνατὸν ἀναχώρησης πρὸς βορρᾶ. Ἡ κίνηση αὐτὴ δὲν πρόλαβε νὰ γίνῃ ἀφοῦ μὲ τὴν ἀποχώρηση Κάκκαβου, ἀμέσως τὸ Σῶμα Νταφώτη περικυκλώθηκε μετὰ ἀπὸ δεύτερη βουργάρικη προδοσία, ἀπὸ ἰσχυρὸ τουρκικὸ στρατὸ- ἱππικὸ καὶ πεζικὸ- δύναμης περίπου 3000 ἀνδρῶν.

……….Τότε ἄρχισε ἡ λυσσαλέα μάχη. Ἀπέναντι στὶς πολυάριθμες, τουρκικές ἐφεδρεῖες  ποὺ ρίχνονταν συνεχῶς στὴν μάχη, μετὰ τὶς ἀπώλειες ποὺ ὑφίσταντο, ὀρθώθηκε ἡ γενναιότητα ἡ ἀποφασιστικότητα καὶ τὸ πεῖσμα τῶν ἀμυνομένων Ἑλλήνων. Ὁ μονόχειρας  Ζαχαρίας  Ἐμμ. Φυσαράκης, ποὺ πολεμοῦσε στὸ πλευρὸ τοῦ Νταφώτη ὡς  βομβιστὴς τῆς ὀμάδας, προκαλοῦσε τὸν ὄλεθρο καὶ τὴν καταστροφὴ μὲ τὴν εὐστοχία του. Μετὰ ἀπὸ πολύωρη μάχη ἡ νύχτα ἄρχισε νὰ πέφτῃ. Ἡ κούραση εἶχε ἀφήσῃ χωρὶς ἀνάσα τοὺς περικυκλωμένους μαχητές.

……….Ὁ Ἰωάννης Νταφώτης, ἐφαρμόζοντας πολεμικὸ σχέδιο σωτηρίας γιὰ τοὺς ἐπιζήσαντες συμπολεμιστὲς του κατάφερε να διασπάσῃ τὸν τουρκικὸ κλοιὸ καὶ νὰ τοὺς σώσῃ. Ἕξι μέρες φυλαγόταν ἡ περιοχὴ ἀπὸ τούρκους στρατιῶτες καὶ συλλέγονταν τὰ πτώματα. Οἱ τοῦρκοι ἀξιωματικοὶ παρέδωσαν στοὺς μοναχοὺς τοῦ μοναστηριοῦ τὶς σοροὺς τῶν Ἑλλήνων παλικαριῶν ὅπου καὶ ἐτάφησαν. Τὰ ὀστᾶ τοποθετήθηκαν σὲ ὀστεοφυλάκιο στὴν εἴσοδο τοῦ μοναστηριοῦ.

Τὰ παλικάρια ποὺ ἔπεσαν γιὰ τὴν πατρίδα ἦταν : 

• Νικόλαος Γ. Νταφώτης, Ἀβδοῦ Ἠρακλείου, ὑπαρχηγὸς τοῦ σώματος καὶ ἀνιψιὸς τοῦ ἀρχηγοῦ.

• Ζαχαρίας Ἐμμ.Φυσαράκης, Ἀβδοῦ Ἠρακλείου, μονόχειρας σημαιοφόρος καὶ βομβιστὴς τοῦ σώματος.

• Ἀριστοτέλης Φραγκ. Κωστανταράκης, Πόμπια Ἠρακλείου, ἀξιωματικὸς τοῦ σώματος καὶ ἐγγονὸς τοῦ θρυλικοῦ ὁπλαρχηγοῦ Μιχαὴλ Κόρακα.

• Μιχαὴλ Ἐμμ. Μανουσάκης, Ἀρχᾶνες Ἠρακλείου.

• Νικόλαος Μπογιατζῆς.

• Βασίλειος Σιγάλας.

• Παναγιώτης Πρινοκοκᾶς, Σπάρτη Λακωνίας.

• Ἰωάννης Γιανναδάκης.

• Ἠρακλῆς Σκανδαλάκης.

• Ἐμμανουήλ Χατζημανωλάκης καὶ

• Μαλακόπουλος Δημήτριος, Γαλάτιστα Χαλκιδικῆς.

Πηγές :

---

• 1) Ὁ ἔνοπλος ἀγῶνας στὴν Κεντρικὴ καὶ Δυτικὴ Μακεδονία κατὰ τὸ 1905, Douglas Dakin   
• 2) Ἡ μάχη τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας  καὶ ὁ Ἰωάννης Νταφώτης,  Κωνσταντίνου Φυσαράκη 
• 3)Περάσματα καὶ ὁδηγοὶ τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος, Γ. Τσότσου, τοπογράφου-μηχανικοῦ