3 Σεπτεμβρίου
401 π.Χ..—Οι «Μύριοι» Έλληνες μισθοφόροι κατήγαγαν λαμπρή νίκη, τρέποντας σε φυγή και καταδιώκοντας τους απέναντί τους βαρβάρους στα Κούναξα τής Ασίας. Οι Έλληνες του μισθοφορικού σώματος στο οποίο συμμετείχε και ο Ξενοφών, κατάγονταν από όλα τα μέρη τής Ελλάδος (Συρακούσιοι, Αρκάδες, Αχαιοί, Λακεδαιμόνιοι, Αθηναίοι, Βοιωτοί, Θεσσαλοί, Κρήτες, Ρόδιοι και άλλοι νησιώτες, Μακεδόνες, Θράκες και Μικρασιάτες). Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν γνώριζαν τον πραγματικό σκοπό σχηματισμού τού μισθοφορικού σώματος και ότι θα συμμετείχαν στην εμφύλια διαμάχη μεταξύ δύο αδελφών, τού Κύρου και τού Πέρση βασιλέα Αρταξέρξη. Όταν πήραν τον δρόμο τής επιστροφής (η περίφημη Κάθοδος έντεκα χιλιάδων οπλιτών και δύο περίπου χιλιάδων πελταστών), έπρεπε να διαβούν κατά προσέγγιση 6.400 χιλιόμετρα (!..) μέσα από εχθρικές και άγνωστες περιοχές, αντιμετωπίζοντας συνεχείς επιθέσεις. Συγκινητικές είναι πάντως οι στιγμές τού περάσματός τους από τις Ελληνικές πόλεις τού Πόντου, Κερασούντα, Κοτύωρα, Σινώπη και Ηράκλεια.
769.—Η Ειρήνη, η οποία έφτασε από την Αθήνα πριν δύο ημέρες, αρραβωνιάζεται από τον Πατριάρχη στην εκκλησία τού Φάρου με τον Συναυτοκράτορα Λέοντα Δ΄, γυιό τού Κωνσταντίνου Ε΄.
863.—(2-3) Συντριβή τῶν Ἀράβων καὶ τῶν Παυλικιανῶν στὴν καθοριστικὴ μάχη τοῦ Λαλακάοντα ἀπὸ τὰ ῥωμαϊκὰ στρατεύματα ὑπὸ τὸν Πετρωνᾶ, τὰ ὁποῖα τὴν προηγουμένη ἐνήργησαν κυκλωτικὴ κίνηση γιὰ νὰ ἀποκλύσουν τὶς ἐξόδους διαφυγῆς τῶν ἐχθρῶν. Οἱ Παυλικιανοὶ ὑπῆρξαν περιστασιακοὶ στρατιωτικοὶ σύμμαχοι τῶν δυνάμεων τοῦ Ἰσλάμ. Ἡγέτης τους ἐκείνη τὴν περίοδο ἦταν ὁ Καρβέας καὶ ἕδρα τους τὸ φρούριο τῆς Τεφρικῆς κοντὰ στὴν Σεβάστεια. Τότε, ἀπὸ κοινοῦ μὲ τοὺς Ἄραβες, ἐπιτίθεντο στὰ ἐδάφη τῆς Αὐτοκρατορίας. Μετὰ τὴν ἐπιδρομὴ τους στὶς ἀκτὲς τοῦ Εὐξείνου Πόντου καὶ τὴν λεηλασία τῆς Ἀμισοῦ, ὁ Αὐτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ συγκρότησε τρεῖς στρατιές, τὴν μία ἐκ τῶν ὁποίων ἡγεῖτο ὁ Δεμέστιχος τῶν Σχολῶν, Πετρωνᾶς. Αὐτὴ ἡ στρατιὰ ἀπαρτιζόταν καὶ ἀπὸ δυνάμεις τῶν Θεμάτων Θρᾲκης καὶ Μακεδονίας. Σὰν σήμερα, κοντὰ στὶς ἀκτὲς τοῦ ποταμοῦ Λαλακάοντα (ἴσως παραπόταμου τοῦ Ἅλυ), συνέτριψαν τοὺς Ἄραβες καὶ τοὺς Παυλικιανούς συμμάχους τους. Στὸ πεδίο τῆς μάχης ἔπεσε ὁ ἐμίρης Ὀμὰρ καὶ πιθανὸν καὶ ὁ Καρβέας. Στὰ Ἀκριτικὰ μας ἔπη αὐτὲς οἱ μᾶχες τραγουδήθηκαν.
1057.—Ὁ Ἰσαάκιος Α’ Κομνηνὸς στέφεται Αὐτοκράτορας ἀπὸ τὸν Μιχαὴλ Κηρουλάριο. Παρέμεινε στὸν θρόνο μέχρι τὶς 25 Δεκεμβρίου τοῦ 1059, ὁπότε, ὑπὸ τὴν πίεση τοῦ Μιχαὴλ Ψελλοῦ καὶ μὲ ἀφορμὴ μιὰ ἀσθένειά του, ἐξαναγκάστηκε σὲ παραίτηση (ὅπως καὶ ὁ προκάτοχός του Μιχαήλ Στ’) ὑπέρ τοῦ Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα.
1189.—Ο Ριχάρδος Γ΄ ο Λεοντόκαρδος, σφαγέας των Ελλήνων τής Κύπρου, στέφεται βασιλιάς τής Αγγλίας. Όταν τον Μάϊο τού 1191 ο Ριχάρδος αποβιβάστηκε στην Κύπρο, ήδη οι Κύπριοι ζούσαν κάτω από την βαριά σκιά τού στασιαστή Κατεπάνω, Ισαάκιου Κομνηνού. Ο λαός, εξαιρετικά δυσαρεστημένος, δεν τον υποστήριξε εναντίον τού Ριχάρδου. Όπως αναφέρει ο Σάθας: «[…] Στέναζαν υπό τον απαίσιο ζυγό τού ομοεθνούς και ομοθρήσκου τυράννου, ώστε όχι μόνο δεν διανοήθηκαν να πολεμήσουν τούς ξένους επιδρομείς, αλλά με ενθουσιασμό τούς υποδέχθηκαν ως ελευθερωτές». Σύντομα όμως διαψεύστηκαν πικρά. Η αντίσταση που πρόβαλαν στους σιδερόφρακτους δυτικούς, πνίγηκε στο αίμα, και όταν ο Ριχάρδος θεώρησε ασύμφορη την κατοχή τής νήσου, την ξεπούλησε στους Ναΐτες Ιππότες βάζοντας την μεγαλόνησο σε έναν νέο κύκλο σκλαβιάς.
1508.—Απεβίωσε ο λόγιος Πατριάρχης Νήφων Β΄. Υπηρέτησε τον Θώκο ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τα έτη 1486-1488 και 1497-1498.
1531.—Οι Ρόδιοι στόλαρχοι Στρατηγόπουλος και Μαρκέτος, μαζί με άλλους Έλληνες, καταφέρνουν να εισέλθουν στην Μεθώνη και ν’ αρχίσουν γενική επίθεση. Δυστυχώς, το εγχείρημα θα αποτύχει.
1627.—Δύο Μαλτέζικα πειρατικά αρπάζουν εμπορικό πλοίο το οποίο ανήκε σε Έλληνες. Οι βάρβαροι κακοποίησαν αγρίως τους Γιακουμή Μαϊναμάζη και Κυρίτζη Αββαγιανό από την Λέσβο.
1714.—Ένας μετασεισμός που ακολούθησε τον μεγάλο τής 27ης Ιουλίου, ξαναχτυπά την Πάτρα. Προξένησε αξιοσημείωτες ζημιές στην πόλη αλλά ευτυχώς δίχως θύματα.
1730.—Απεβίωσε ο μέγας δραγουμάνος ηγεμόνας τής Μολδαβίας, Νικόλαος Μαυροκορδάτος. Ήταν γυιός τού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου τού εξ απορρήτων και γυιοί του ήταν οι Κωνσταντίνος και Ιωάννης Μαυροκορδάτος, ηγεμόνες τής Μολδοβλαχίας.
1793 (ή ‘94).—Ο νεομάρτυρας Πολύδωρος από την Λευκωσία εκτελείται βάναυσα από τους τούρκους.
1797.—Ο πρεσβευτής τού σουλτάνου στο Παρίσι, μεταφέρει στην γαλλική κυβέρνηση αίτημα αποδόσεως στους Έλληνες ναυτικούς οφειλόμενων ποσών, γιά εμπορεύματα τα οποία μετέφεραν χρόνια πριν. Οι άτιμοι Φράγκοι, επί δύο και πλέον χρόνια είχαν απλήρωτους τους ανθρώπους και τους κόπους τους, ενώ, σε όλο αυτό το διάστημα δεκάδες πλοία παρέμεναν στην Γαλλία αναμένοντας αμοιβές από το 1794 (βλ. 27/11/1796 & 23/7/1797).
1826.—«Ἄφιξις πλοίου ‘Καρτερία’ εἰς Ναύπλιον διευθυνομένου ὑπὸ τοῦ φιλέλληνος Φρὺς Ἄβνεϋ Ἄστυγγος πλοιάρχου.» Καταπλέει στο Ναύπλιο το πρώτο ατμοκίνητο Ελληνικό πολεμικό πλοίο, «Καρτερία», με πλοίαρχο τον Άγγλο φιλέλληνα Άστιγκς ο οποίος είχε συνεισφέρει 5.000 λίρες γιά την ναυπήγησή του (βλ. και 4/9). «Τὸ πρωινὸ τῆς 3ης Σεπτεμβρίου 1826 “πρωτοφανὴς ἐνάλιος θόρυβος” ξυπνᾶ τοὺς κατοίκους τοῦ Ναυπλίου καὶ ὅλοι μένουν ἔκθαμβοι μπροστὰ στὸ “παπόρι τοῦ Κοχράνη”ὅπως τὸ εἶπαν. Οἱ δύο μεγάλοι τροχοὶ στὰ πλάγια τοῦ πλοίου, τοὺς ἔκαναν νὰ πιστέψουν ὅτι μὲ λίγη προσπάθεια θὰ μποροῦσε ν’ ἀνέβῃ στὴν κορυφὴ τοῦ Παλαμηδιοῦ».
1843.—Οι Μεγάλες Δυνάμεις, βλέποντας τον βασιλέα Όθωνα να λειτουργεί πλήρως και ακραιφνώς εθνικά, και κατά συνέπεια εναντίον των συμφερόντων τους, δημιουργούν επαναστατικό κίνημα το οποίο αποβλέπει σε δήθεν «συνταγματικό πολίτευμα». Έχοντας πάρει με το μέρος τους διάφορους πολιτικούς και οπλαρχηγούς, οργάνωσαν κίνημα το οποίο εκδηλώθηκε σαν σήμερα, με αρχηγό τον Καλλέργη. Η γνωστή ως επανάσταση τής Γ΄ Σεπτεμβρίου, εξυφάνθηκε από πολιτικούς και στρατιωτικούς τής πρωτεύουσας, με σκοπό τον εξαναγκασμό τού Όθωνα σε παραχώρηση συνταγματικού πολιτεύματος. Ο πυρήνας τής επαναστάσεως αποτελείτο από τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη ο οποίος αναγνωρίστηκε και ως στρατιωτικός αρχηγός της, και τούς Ανδρέα Λόντο και Ανδρέα Μεταξά. Τα στασιάσαντα στρατιωτικά τμήματα, συγκεντρώθηκαν λίγο μετά τα μεσάνυχτα τής 2ας προς την 3ην Σεπτεμβρίου γύρω από τ’ ανάκτορα. Ταυτοχρόνως, ομάδες πολιτών, ζητωκραυγάζοντας υπέρ τού Συντάγματος, έτρεχαν προς την ίδια κατεύθυνση. Ο Όθων, προβάλλοντας σε ένα από τα παράθυρα τού ισογείου, ρώτησε τον Καλλέργη τί ζητάει ο στρατός. Η απάντηση τού Καλλέργη ήταν: «Ἡ Ὑμετέρα Μεγαλειότης, ἄς εὐδοκήσει νὰ ἱκανοποιήσῃ τὴν αἴτησιν τοῦ στρατοῦ καὶ τοῦ λαοῦ, ὁμογνωμόνως ζητούντων Σύνταγμα» χωρίς ν’ αφήσει όμως ευκαιρία στον Όθωνα να μιλήσει στο πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο. Την επομένη, ο Όθων υπέγραψε διάταγμα, συγκαλώντας την Εθνική Συνέλευση γιά σύνταξη Συντάγματος, προκαλώντας ενθουσιώδεις εκδηλώσεις σε ολόκληρη την πόλη.
1860.—Επεισόδια σημειώνονται στην Πλατεία Συντάγματος, κατά την διάρκεια εκδηλώσεων γιά την «επανάσταση τής Γ΄ Σεπτεμβρίου».
1885.—Αποστολή υπομνήματος στην Ελληνική Κυβέρνηση και τις Μεγάλες Δυνάμεις από τούς Κρήτες αντιπροσώπους, γιά την προστασία τού πολιτεύματος τής νήσου.
1895.—Οι Κρήτες πληρεξούσιοι, ανακηρύσσουν την Ένωση με την Ελλάδα και υψώνουν την ελληνική σημαία. Δυστυχώς, οι τούρκοι ως αντίποινα, τον Μάϊο τού 1896 εκδικήθηκαν όπως μόνον αυτοί γνωρίζουν. Ο χριστιανικός πληθυσμός των Χανίων, ο οποίος αποτελούσε μειονότητα στην πόλη, υπέστη μεγάλη σφαγή, όπως και τον επόμενο χρόνο (1897), οπότε και πυρπολήθηκαν τα κοινοτικά καταστήματα απέναντι από τον καθεδρικό ναό, που περιλάμβαναν το επισκοπικό μέγαρο και το παρθεναγωγείο.
1899.—Από την εφημερίδα «Αγών» διαβάζουμε ότι «Γλίτωσε από την απόπειρα δολοφονίας του ο διευθυντής τού βουργαρικού σχολείου Σερρών Ναούμερ και μετά από λίγες ημέρες μετέβη στην Βιέννη. Η σύζυγός του όμως, που και αυτή είχε τραυματισθεί, απεβίωσε αφήνοντας 3 τέκνα ορφανά». Η απόπειρα είχε γίνει από 4 άγνωστα άτομα που έκλεψαν την τσάντα τού δασκάλου η οποία περιείχε σημαντικά έγγραφα (στοιχεία Σάκης Αραμπατζής).
1901.—Απεβίωσε ο Ζακύνθιος καθηγητής χειρουργικής, Ιούλιος Γαλβάνης. Όταν στις 10 Απριλίου 1847 χορηγήθηκαν οι πρώτες αναισθησίες με αιθέρα στην Ελλάδα, επιτεύχθηκε η πλήρης κατάργηση τού πόνου στο χειρουργείο, ανοίγοντας πλέον τον δρόμο γιά την εξέλιξη των χειρουργικών επεμβάσεων. Το 1886, ο Ιούλιος Γαλβάνης διεξήγαγε την πρώτη κοιλιακή λαπαροτομία, και το 1888, την πρώτη κολπική υστερεκτομή στην Ελλάδα. Το 1890 εγχείρησε φυματιώδη περιτονίτιδα, το 1895 φυματίωση τυφλού, το 1897 στομαχοτομία, το 1899 νεφροτομία, ενώ το 1900 διεκτομή στομάχου. Σχετικά με την αναισθησία, οι περισσότερες αναφορές μέχρι το 1880 αφορούν στο χλωροφόρμιο· από την χρονολογία αυτή αρχίζει να επικρατεί ο αιθέρας ως μέσο γιά διεγχειρητική αναλγησία.
1903.—Μεγάλες συμπλοκές αντιφρονούντων στην Αθήνα, εν’ όψει των Δημοτικών εκλογών.
1906.—Το Σώμα τού εκ Κρήτης μακεδονομάχου Παύλου Γύπαρη, καταφθάνει στο χωριό Τίρνοβο και καταδιώκει αντίστοιχο βουργαρικό.
1915.—Κυκλοφορεί το πρώτο φύλο τής εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ροδιακή», με ιδιοκτήτες τους Ε. Σ. Καλαμπίχη και Κ. Μ. Αναστασιάδη.
1916.—Μετά την παραίτηση τού Ζαΐμη, οι εκλογές ανέδειξαν νέο πρωθυπουργό, τον Νικόλαο Καλογερόπουλο.
.—(29/8-3/9) Ὁλοκληρώνεται ἡ κατάληψη τῆς Καβάλας ἀπό τοὺς βούργαρους καὶ οἱ περίφημες γερμανικὲς ἐγγυήσεις συνεχίζουν νὰ καταστρατηγοῦνται μὲ τὸν πλέον ἀπροκάλυπτο τρόπο. Στὸ διάστημα τῆς βουργαρικῆς κατοχῆς, ἡ Καβάλα βίωσε τὴν γνωστὴ κτηνώδη συμπεριφορὰ τους, μὲ ἀποτέλεσμα μετὰ ἀπό συστηματικὴ ἐξόντωση καὶ μέχρι τὴν ἀποχώρησή τους, νὰ χαθοῦν οἱ ζωὲς 15.000 Ἑλλήνων.
.—Η χώρα μας εξαναγκάζεται να παραχωρήσει τον έλεγχο τής ταχυδρομικής και τηλεγραφικής υπηρεσίας στις Συμμαχικές Δυνάμεις.
1918.—Οι Ελληνικές δυνάμεις, μαχόμενες υπό τις διαταγές των Συμμαχικών Δυνάμεων, επιτίθενται με σφοδρότητα εναντίον των Γερμανοβούργαρων και τους εκδιώκουν από τις κατεχόμενες θέσεις στο Δοβροπόλιε.
1919.—Στην Μ. Ασία οι εμπόλεμοι Έλληνες και τούρκοι μάχονται με περιπόλους.
1920.—Αρχίζει η μεταφορά τής Μεραρχίας Μαγνησίας από τον Πάνορμο στην Νικομήδεια η οποία στις 21 Σεπτεμβρίου θα αντικαταστήσει την εκεί 242 Βρετανική Ταξιαρχία. Από τον Ιούνιο τού 1920, οι Βρετανοί είχαν ζητήσει από την ελληνική κυβέρνηση την αποστολή μιάς ελληνικής Μεραρχίας γιά την εξασφάλιση τής χερσονήσου Νικομήδειας και των νοτίων παραλίων των Δαρδανελλίων. Ήδη όμως η προέλασή μας προς Πάνορμο και Προύσα εξασφάλισε τα Στενά, οπότε η Μεραρχία Ξάνθης που είχε αποβιβαστεί στον Πάνορμο και το Τσανάκ Καλέ επέστρεψε στην Θράκη, ενώ το 16ο Σώμα Πεζικού τής Μεραρχίας Μαγνησίας, εστάλη στην Νικομήδεια το πρώτο δεκαήμερο τού Ιουλίου. Στις 22 Αυγούστου είχε αποφασιστεί από την Κυβέρνηση η αποστολή στην Νικομήδεια ολόκληρης τής Μεραρχίας Μαγνησίας.
.—Στο μέτωπο στην Μ. Ασία γίνονται μάχες περιπόλων.
1921.—Η Ελληνική Στρατιά ενημέρωσε το απόγευμα τα τρία Σώματα Στρατού γιά τις νέες θέσεις στις οποίες έπρεπε να συμπτυχθούν μετά την απόφαση αποχωρήσεως από τον Σαγγάριο και εγκαταλείψεως των επιθετικών ενεργειών προς Άγκυρα. Η αποχώρηση από τα δυτικά τού Σαγγάριου θα άρχιζε την επομένη ημέρα.
.—Εν τω μεταξύ οι τούρκοι συνεχίζουν τις επιθέσεις τους εναντίον των Ελληνικών δυνάμεων στο μέτωπο τού Σαγγάριου ποταμού άνευ αποτελέσματος. Αναλυτικότερα:
.—Η 1η Μεραρχία τού Α΄ Σώματος Στρατού συγκεντρώθηκε στο Σιβρί Χισάρ μετά την κατάληψή του, καλύπτοντας το δεξιό τής Στρατιάς. Η Ταξιαρχία Ιππικού στάθμευσε νοτίως επιτηρώντας τα δρομολόγια από τον ποταμό προς το Σιβρί Χισάρ.
.—Στο μέτωπο τού Σαγγάριου οι τούρκοι ανέπτυξαν εξαιρετική δραστηριότητα ενεργώντας επιθέσεις σε διάφορα σημεία στις 2 και 3 τού μήνα. Το πρωί τής 3ης Σεπτεμβρίου, στα βόρεια τού Πουρσάκ συνέχισαν την προσπάθεια διεισδύσεως καταλαμβάνοντας το Καρτάλ Τεπέ με την 1η Μεραρχία Ιππικού τους. Απωθήθηκαν όμως πέρα από τον Σαγγάριο από την 10η Μεραρχία τού Γ΄ Σ.Σ. μας. Προγεφύρωμα δε που ισχυροποίησαν στην περιοχή Κιοσελέρ και επάνδρωσαν με πλήρες σύνταγμα, διαλύθηκε κυριολεκτικά με αντεπίθεση τής 3ης Μεραρχίας τού Γ΄ Σ.Σ., με αποτέλεσμα οι τούρκοι στην προσπάθειά τους να γλυτώσουν, να πνιγούν, παρασυρμένοι από το ρεύμα τού ποταμού.
.—Επίσης πρωινή τουρκική επίθεσή κατά τής 13ης Μεραρχίας, τους προξένησε μεγάλη φθορά διότι με την αντεπίθεσή μας τράπηκαν σε φυγή καταδιωκόμενοι. Επειδή όμως η πρόχειρη γέφυρα που είχαν κατασκευάσει είχε διαλυθεί από το πυροβολικό μας, έπεφταν ομαδικά στον ποταμό με τους περισσότερους να πνίγονται, ενώ άλλοι προτίμησαν την αιχμαλωσία.
.—Η τουρκική επίθεση νοτίως τού ποταμού Πουρσάκ που εκδηλώθηκε το απόγευμα κατά τής 5ης Μεραρχίας με την υποστήριξη ελαφρού και βαρέως πυροβολικού, απωθήθηκε με αντεπίθεση πέραν τού Σαγγαρίου.
.—Η Ανεξάρτητη Μεραρχία, κινούμενη από Κίο – στα Ανατολικά – προς Δυσμάς (σε αντίθετη με την προς δυσμάς πορεία τού Α΄ Σ.Σ.), έφτασε στο Εσκή Σεχήρ. Είχε συγκροτηθεί το πρώτο δεκαήμερο Ιουλίου στην Αθήνα και την Ανατολική Θράκη, από τρία Συντάγματα Πεζικού (51ο,52ο και 53ο), δύο μοίρες πυροβολικού (μία ορειβατική και μία πεδινή), ημιλαρχίες, λόχου μηχανικού, λόχου στρατηγείου και λοιπών σχηματισμών, και στάθμευσε στις περιοχές Ραιδεστού, Τυρολόης και Λουλέ Μπουργκάς τής Ανατολικής Θράκης, υπαγόμενη στο Υπουργείο Στρατιωτικών. Το δεύτερο δεκαήμερο Αυγούστου 1921, μεταφέρθηκε στην Κίο τής Μικράς Ασίας, όπου στις 16 Αυγούστου τέθηκε στην διάθεση τής Στρατιάς.
.—Στρατιωτικό Συμβούλιο πραγματοποιείται στο Κορδελιό τής Σμύρνης.
1922.—Με την υποστήριξη των βολών φραγμού τού θωρηκτού «Κιλκίς», τού αντιτορπιλικού «Νίκη» και τού εξοπλισμένου «Ακτίου» από τον όρμο τής Πούντας, ολόκληρη η δύναμη τού Αποσπάσματος Οδυσσέα Μαρούλη εγκατέλειψε την εσχάτη αμυντική γραμμή και αποσύρθηκε με σχηματισμό δύο φαλαγγών στο Τσεσμέ καλυμμένη από μικρές οπισθοφυλακές. Μετά την επιβίβαση τού τελευταίου τμήματος τού Αποσπάσματος, τις πρώτες πρωινές ώρες, ο Διοικητής Αντισυνταγματάρχης Οδυσσέας Μαρούλης διέταξε τον αρχισαλπτιγκτή τού 1ου Συντάγματος Πεζικού, Καρρά, να σημάνει το σάλπισμα τής αποχωρήσεως από την αιματοβαμμένη γη τής Μικράς Ασίας.
.—Με τα τελευταία Ελληνικά τμήματα αναχώρησε και ο Διοικητής τής Στρατιάς, Αντιστράτηγος Πολυμενάκος με το Στρατηγείο του. Η κωμόπολη τού Τσεσμέ καταλήφθηκε από τους τούρκους το πρωί τής 3ης Σεπτεμβρίου.
.—Από το πρωΐ σημειώνεται ζωηρή κίνηση τουρκικών τμημάτων μπροστά από το μέτωπο τού συμπτυσσόμενου προς Πάνορμο Γ΄ Σ.Σ. Την ισχυρότερη επίθεση δέχτηκε το 27ο Σύνταγμα Πεζικού στην θέση Μπαϊράμ Τεπέ κατά τις 11:30, όπου και διεξήχθη πεισματώδης αγώνας. Μία ώρα μετά, το τάγμα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την θέση του και να μεταφερθεί δυτικώτερα. Οι τούρκοι ενέτειναν την επίθεσή τους, ενισχυόμενοι με πυρά ορειβατικού και πεδινού πυροβολικού. Τουρκικά βλήματα διερράγησαν και μέσα στο λιμάνι τού Πανόρμου. Τότε, με την συνδρομή των εύστοχων βολών των αντιτορπιλικών «Βέλος» και «Αετός», το 27ο Σύνταγμα αντεπιτέθηκε αναχαιτίζοντας την περαιτέρω τουρκική πρόοδο. Οι απώλειες τού 27ου Συντάγματος ανήλθαν σε 159, εκ των οποίων 4 αξιωματικοί και 29 οπλίτες νεκροί, 1 αξιωματικός και 6 οπλίτες τραυματίες και 119 οπλίτες αγνοούμενοι.
.—Η ΙΙΙ Μεραρχία αρνήθηκε να εκτελέσει εντολή καταλήψεως υψωμάτων περί το Κουρούκιοϊ, τα οποία εάν καταλάμβανε ο εχθρός, θα μπορούσε να βάλει τον κόλπο τής Αρτάκης.
.—Στον Πάνορμο συνεχίζεται η επιβίβαση των υγειονομικών σχηματισμών και τα νοσηλευτικών τμημάτων, των διλοχιών μηχανικού, των ημιλαρχιών, τής επιλαρχίας, τού Αποσπάσματος Ζήρα, τού Αποσπάσματος Σ.Δ. Πανόρμου, τής Χα Μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού και τού Λόχου Στρατηγείου τού Γ΄ Σώματος Στρατού. Οι υπόλοιπες δυνάμεις θα επιβιβάζοντο στην συνέχεια και από τους δύο λιμένες Πανόρμου και Αρτάκης. Λόγω μεγάλου συνωστισμού κτηνών και οχημάτων, ορίστηκε μέγιστος αριθμός γιά κάθε Σώμα και σχηματισμό.
.—Οι Βρετανοί προσποιούνται πως απειλούν με πόλεμο την τουρκία, στην περίπτωση που η δεύτερη παραβιάσει την μεταξύ τους ουδέτερη ζώνη.
.—Στο κάλεσμα τής Μεγάλης Βρετανίας προς τις αποικίες της γιά στρατιωτική ενίσχυση, εισάκουσε μόνον η Νέα Ζηλανδία η οποία ετοιμάζει αποστολή στρατευμάτων στα Δαρδανέλλια.
.—Ο Πλαστήρας, αφού συνεννοήθηκε με τον Βενιζέλο, μεταβαίνει στην Χίο γιά να προετοιμάσει νέο στρατιωτικό πραξικόπημα. Είχε επιβιβαστεί από τις 2 Σεπτεμβρίου από το Τσεσμέ στο ατμόπλοιο «Τήνος». Ο Διοικητής Στρατιάς Πολυμενάκος, έχοντας πληροφορίες γιά τις προθέσεις του, τον διέταξε να αποβιβαστεί με τα τμήματά τής ΧΙΙΙ Μεραρχίας στην Σάμο, αλλά ο Πλαστήρας πέτυχε να αποβιβαστεί στην Χίο. Από τις πρώτες στιγμές τής αφίξεώς του άρχισαν οι ζυμώσεις. Η προσοχή των πραξικοπηματιών στράφηκε στην κατάκτηση τού Στόλου, αρχίζοντας την μύηση των Κυβερνητών και Αξιωματικών, οι περισσότεροι από τους οποίους προσχώρησαν.
1923.—Τέσσερεις ημέρες μετά τον βομβαρδισμό τής Κέρκυρας, οι Ιταλοί καταλαμβάνουν όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και τις αρχές τού νησιού, ενώ οι νεκροί – από τους βομβαρδισμούς – είναι τουλάχιστον τριάντα. Οι δολοφόνοι που προκάλεσαν τα αιματηρά γεγονότα ήταν αλβανοί, όργανα τού αλβανικού κομιτάτου “Κρόνος”( βλ. 29 & 31/08 ).
1925.—Εκκλησία και κράτος, μετά από συμφωνία, αποφασίζουν την παραχώρηση τής Εκκλησιαστικής γης, καθώς και των Μοναστηριών, με σκοπό την οικονομική ενίσχυση τής Πατρίδας. Ως αντάλλαγμα ελήφθησαν μέτρα για την ενίσχυση τού κλήρου.
1929.—Η διεθνής οικονομική ύφεση πλήττει σοβαρά και την ελληνική Οικονομία.
.—Όργανα τής Ασφάλειας, συλλαμβάνουν ολόκληρο το προσωπικό τής εφημερίδας Ριζοσπάστης, με την κατηγορία τής εσχάτης προδοσίας.
1940.—Ο Σοφοκλής Βενιζέλος με δηλώσεις του, τάσσεται ανεπιφύλακτα στην διάθεση τής Ελληνικής Κυβερνήσεως, χάριν τής εθνικής ενότητος.
1942.—Οι Γερμανοί εκτελούν στις φυλακές Αγιάς Χανίων τον Τχη (ΠΖ) Ραυτόπουλο Αλέξανδρο γιά την αντιστασιακή του δράση. «Εκτελείται στην Αγιά Χανίων από τους Γερμανούς, αφού βασανίστηκε φρικτά στις φυλακές τής Αγιάς γιά την αντιστασιακή του δράση, ο Ταγματάρχης Πολεμικής Διαθεσιμότητας Αλέξανδρος Ραυτόπουλος, από την Άνω Βιάννο Ηρακλείου Κρήτης. Υπήρξε αρχηγός τής οργάνωσης Κρητική Επαναστατική Εθνική Επιτροπή Ραυτόπουλου, πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης μετά την κατάληψη τής Κρήτης, με την έγκριση τού Βρετανικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.»
1944.—Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην περιοχή τού Βερμίου, ο πιλότος τής αεροπορίας μας, Νικίας Κυριακόπουλος. http://www.pasoipa.org.gr/
.—Ώρα 06:15, Ηράκλειο Κρήτης: Ανεπιτυχής επίθεση τού υποβρυχίου «Πιπίνος», με 3 τορπίλες, εναντίον εχθρικού πλοίου τού οποίου η ταυτότητα παραμένει άγνωστη.
.—Λήγει η μεγάλη μάχη των ΕΟΕΑ τού Ναπολέοντα Ζέρβα με Γερμανούς στην θέση Κανέτα. Οι Γερμανοί μετά από τεράστιες απώλειες (βλ. 2/9ου), αποφάσισαν να παραδοθούν έχοντας τελικά περισσότερους από 150 νεκρούς και 56 αιχμάλωτους. Χαρακτηριστικό τής μάχης τής Κανέτας, είναι ότι ουδείς Γερμανός διέφυγε.
1945.—Πέθανε από άγνωστη αιτία στο Νοσοκομείο τής Καντάρας Μέσης Ανατολής, ο αεροπόρος μας Διαμαντόπουλος Νικόλαος. Είχε πάρει μέρος στις επιχειρήσεις τού Ελληνοϊταλικού Πολέμου το 1940-41, και, μετά την κατάρρευση τού Ελληνικού Μετώπου, διέφυγε στην Μέση Ανατολή όπου συνέχισε την πολεμική του δράση.
1947.—Σκοτώθηκε σε δυστύχημα ο Κοπελιάς Παναγιώτης, όταν το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε ως μέλος εξεταστικής επιτροπής μαθητευόμενου χειριστή, κατέπεσε στο έδαφος και συνετρίβη στο Ελληνικό.
1948.—Ο Τίτο διατάσσει την εκκένωση τού στρατοπέδου υποδοχής «προσφύγων» από την Ελλάδα και την διακοπή εκπαιδεύσεως των ανταρτών που δρουν εδώ. Η Γιουγκοσλαβία, και μέσω αυτής άλλες ανατολικές χώρες, συνέχιζαν την παροχή βοήθειας έως και τις αρχές τού έτους 1948. Μάλιστα οι Γιουγκοσλαβικοί επιτελικοί σχεδίαζαν να εφοδιάσουν τον «Δημοκρατικό Στρατό (Δ.Σ.Ε.)» με αεροπλάνα αλλά ο Ιωσήφ Στάλιν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον παράγοντα των Η Π Α , ανησυχούσε γιά την ηγεμονική πολιτική τού Τίτο. Μετά την συνάντηση τής βουργαρογιουγκοσλαβικής αντιπροσωπείας στο Κρεμλίνο στις 10 Φεβρουαρίου τού 1948, και τις επιφυλάξεις που έθεσε ο Στάλιν όσον αφορά τις εξελίξεις στην Ελλάδα, τις ξεκάθαρες προθέσεις των Η.Π.Α. και τις επιπτώσεις στον χώρο τής Βαλκανικής, οι σύμμαχοι τού κομμουνιστικού στρατού τής Ελλάδος άρχισαν να αποσύρουν την υποστήριξή τους.
1951.—Επιστρέφουν στην Ελλάδα από την Κορέα 37 Έλληνες στρατιωτικοί, τραυματίες.
1953.—Γίνεται γνωστή η (προσωρινή) κατάσχεση τής εφημερίδας «Απογευματινή», με την κατηγορία δημοσιεύσεως συνεντεύξεως τού φυγόδικου Νίκου Ζαχαριάδη. Ο Ζαχαριάδης, μετά την ήττα των κομμουνιστών φυγαδεύτηκε μέσω αλβανίας, αλλά κρατούσε τους ελλαδίτες συν-φυγόδικούς του σε στρατιωτική εγρήγορση.
1955.—Ισχυρή σεισμική δόνηση με επίκεντρο την Μεσσηνιακή πεδιάδα, αναστατώνει τους κατοίκους.
1956.—Τελούνται τα εγκαίνια τής αναστηλωμένης Στοάς Αττάλου στην αρχαία αγορά των Αθηνών.
1958.—Με απόφαση τής κυβερνήσεως, η Αστυνομία αρχίζει το κούρεμα με την ψιλή ως μέσο καταστολής γιά τους νεαρούς «τεντιμπόηδες». Ο νόμος 4000 ψηφίστηκε από την κυβέρνηση τού Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1958, καθορίζοντας την αντιμετώπιση των νεαρών ταραχοποιών οι οποίοι ήταν γνωστοί ως «τεντιμπόις».Οι πρώτοι τέσσερεις νεαροί οδηγήθηκαν στην Ασφάλεια όπου οι αστυνομικοί τους κούρεψαν με την ψιλή και στην συνέχεια τους διαπόμπευσαν μπροστά στους εμβρόντητους περαστικούς, με χειροπέδες και με κρεμασμένη στο λαιμό πινακίδα που έγραφε, «Είμαι τεντιμπόης».
1959.—Επεκτείνεται προς τα ανατολικά το αεροδρόμιο τού Ελληνικού, εξ αιτίας τής μεγάλης αυξήσεως τής επιβατικής κινήσεως.
1971.—Άφιξη τού Προέδρου τής Δημοκρατίας τής Κύπρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στην πρωτεύουσα Αθήνα, και συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπαδόπουλο.
1974.—Ίδρυση τού Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (Πα.Σο.Κ).
1975.—Τούρκικο ψαροκάικο μετέφερε επτά άτομα που έστησαν εκ νέου τουρκική σημαία στην νησίδα Ρω. Λιμενοφύλακες και κάτοικοι τού Καστελλόριζου πήγαν αμέσως στην Ρω και την κατέβασαν.
1977.—Ο Σπύρος Κυπριανού, εκλέγεται ομόφωνα νέος Πρόεδρος τής Δημοκρατίας τής Κύπρου.
1982.—Ο Πρόεδρος τής Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν, πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα.
1983.—(2-3/9) Ἀπεβίωσε ἡ ἠθοποιὸς Ἕλλη Λαμπέτη, τὸ κορίτσι μὲ τὴν ἀέρινη ἐμφάνιση, τὸ γλυκὸ ψεύδισμα, καὶ τὴν θλίψη κρυμμένη στὸ βλέμμα. Ὁ κινηματογραφικὸς φακὸς τὴν λάτρεψε καὶ τὸ θέατρο τὴν ἀποθέωσε. Ὡς ἠθοποιὸ τὴν διέκρινε ἡ εὐαισθησία καὶ ἡ τόλμη. Ἔπαιζε τοὺς ρόλους μὲ τὴν συμμετοχὴ καὶ τῆς τελευταίας ἴνας τοῦ σώματός της καὶ μὲ μία καλπάζουσα ὑποκριτικὴ φαντασία, ποὺ πολλὲς φορὲς δυσκόλευε τοὺς συναδέλφους της στὴν σκηνή. Μεγαλόψυχη καὶ γενναιόδωρη μὲ τοὺς νέους ἠθοποιούς, ἡ Ἕλλη Λαμπέτη προερχόταν ἀπὸ φτωχὴ καὶ πολύτεκνη οἰκογένεια. Εἰσῆλθε στὴν Σχολὴ Κοτοπούλη τὸ 1941 μὲ τὸ ψευδώνυμο Λαμπέτη – τὸ ἐπίθετό της ἦταν Λούκου – καὶ τὸ ’46 εἶχε τὴν πρώτη της συνεργασία μὲ τὸ Θέατρο Τέχνης. Ἀκουλούθησε τὸ Ἐθνικὸ θέατρο καὶ στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’50 συμμετεῖχε στὸ θεατρικὸ σχῆμα τῶν Παπᾶ καὶ Χόρν, ὅπου μὲ τὸν δεύτερο σύντομα θὰ ἔχει μία ἔντονη καὶ θυελλώδη ἑπτάχρονη σχέση. Ἡ μεγάλη κοινωνικὴ τους διαφορά, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸν ἐκρηκτικὸ χαρακτῆρα καὶ τῶν δύο, θὰ φέρη τὸν χωρισμό. Στὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ ‘60 ἀρχίζει ἡ μάχη της μὲ τὸν καρκίνο. Τότε μπῆκε στὴν ζωὴ της ἕνα κοριτσάκι ποὺ τὸ ἀγάπησε βαθιά, ἀλλὰ τὸ ἔχασε σὲ δικαστικὴ διαμάχη μὲ τοὺς βιολογικοὺς του γονεῖς. Ὁ τελευταῖος της ρόλος ἦταν τῆς κωφάλαλης Σάρας στὸ ἔργο «Τὰ παιδιὰ ἑνὸς κατώτερου θεοῦ», διότι ὁ καρκίνος μέχρι νὰ τῆς πάρῃ τὴν ζωή, τῆς στέρησε τὴν φωνή. Κάποτε εἶχε πεῖ γιὰ τὸν ἑαυτὸ της. «Ὑπάρχουν μέσα μου ὁ ἄνθρωπος καὶ ἡ καλλιτέχνης. Μερικὲς φορὲς εἶναι δύο καλοὶ φίλοι. Ἄλλες φορὲς εἶναι δύο καλοὶ ἀντίπαλοι. Πάντα, ὅμως, στὸ τέλος, τὸ τί θὰ κάνη ἡ Λαμπέτη, τὸ ἀποφασίζουν μαζί.».
1987.—Ο Αστυφύλακας Χρήστος Στερκούδης τραυματίστηκε θανάσιμα σε συμπλοκή με τούρκο κακοποιό, στον Κάμπο Ορμενίου Έβρου, μετά από πυρά που δέχτηκε από τον δεύτερο. Ο άτυχος Αστυφύλακας υπηρετούσε στον Αστυνομικό Σταθμό Ορμενίου Έβρου.
1993.—Στην Κύπρο, απεβίωσε η τελευταία εγκλωβισμένη στο Τρίκωμο.
1994.—Πεθαίνει σε ηλικία 88 χρόνων ο ζωγράφος, καθηγητής και ακαδημαϊκός Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Είναι ο κύριος εκπρόσωπος τού κυβισμού στην Ελλάδα. Γυιός τού Ψαριανού ναύαρχου Αλέξανδρου Χατζηκυριάκου και τής Υδραίας Ελένης Γκίκα, γεννήθηκε το 1906 στην Αθήνα. Έργα του κοσμούν το μουσείο μοντέρνας τέχνης τού Παρισιού, την Πινακοθήκη Τέιτ τού Λονδίνου, το Μετροπόλιταν τής Ν. Υόρκης, τα Μουσεία Μελβούρνης και τις σπουδαιότερες Πινακοθήκες τής Ελλάδος.
2002.—Πανελλήνιος οικονομικός αποκλεισμός (μποϋκοτάζ) με σύνθημα “ούτε ένα ευρώ στην αγορά” πραγματοποιείται σε ένδειξη διαμαρτυρίας γιά την ακρίβεια που παρουσιάζουν πολλά προϊόντα. Το ΙΝΚΑ με το σύνθημα: «Επειδή νοιαζόμαστε δεν δίνουμε ούτε ένα ευρώ !!! Σήμερα δεν ψωνίζουμε τίποτα», καλεί τους πολίτες να μην κάνουν καμμία αγορά, ενώ προτείνει να κατεβάσουν συμβολικά γιά δύο λεπτά στις 10 το βράδυ τους γενικούς διακόπτες τής ΔΕΗ και να μην κάνουν τηλεφωνήματα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσίευσε η εφημερίδα “Το Βήμα”, το 70,6% των πολιτών θεωρεί ότι οι τιμές αυξήθηκαν υπερβολικά. Το 69,9% αποδίδει το κύμα ακρίβειας στην κυκλοφορία τού ευρώ και το 55,5% στην αισχροκέρδεια. Υπήρξε και η αντίθετη γνώμη σχετικά με τα πραγματικά κίνητρα των εκπροσώπων τού Ινστιτούτου Προστασίας Καταναλωτών και στο τί πραγματικά επιδίωκαν. Πάντως εκ τού αποτελέσματος αποδεικνύεται ότι αυτού του είδους οι προσπάθειες είναι αναποτελεσματικές.
.—Υπερχειλίζει γιά άλλη μια φορά ο Κηφισός καθώς σφοδρές βροχοπτώσεις πλήττουν την Αττική. Τα ορμητικά νερά παρασύρουν τα πρόχειρα φράγματα από σακιά που είχαν τοποθετηθεί στις όχθες του. Άνδρες τής Πυροσβεστικής, τού Στρατού, τής Αστυνομίας, αλλά και εθελοντές, καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες τής έντονης βροχοπτώσεως.
2003.—Δίνεται στην κυκλοφορία η Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού. Οι οδηγοί μπορούν πλέον να διανύουν σε λιγότερο από 7 λεπτά την διαδρομή Καισαριανή – Γλυκά Νερά.
2004.—Ο ηρωικός Πόντιος δάσκαλος τής διασποράς, Ιωάννης Κανίδης, έπεσε νεκρός από τα όπλα των ισλαμιστών τρομοκρατών στον Μπεσλάν τής Βόρειας Οσετίας, μπαίνοντας ως ασπίδα ανάμεσα σε αυτούς και τα παιδιά που κρατούντο ως όμηροι. Παρ’ όλο που τού δόθηκε η δυνατότητα αμέσως μετά την κατάληψη τού σχολείου να αποχωρήσει, ο ίδιος επέλεξε να μείνει δίπλα στα παιδιά που λάτρευε, θυσιάζοντας στο τέλος την ζωή του γιά να τα προστατεύσει. Τα θύματα τής τρομερής τρομοκρατικής επίθεσης που συγκλόνισε την ανθρωπότητα, ήταν περίπου τριακόσια τριάντα τρία άτομα μεταξύ των οποίων 186 παιδιά, ενώ πάρα πολλοί ήταν και οι τραυματίες. Την 1η Σεπτεμβρίου, κατά την διάρκεια τής τελετής ενάρξεως τής σχολικής χρονιάς, οι ισλαμιστές τρομοκράτες υποχρέωσαν περίπου χίλιους τριακόσιους ανθρώπους (γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά) να μπουν στο κτήριο, όπου τους κράτησαν ως ομήρους στην αίθουσα τού γυμναστηρίου επί τρείς ημέρες και υπό συνθήκες αφάνταστης βίας. Στις 3 Σεπτεμβρίου έγινε η επέμβαση των δυνάμεων ασφαλείας και ακολούθησε η σφαγή.
2016.—Κατέπλευσε στον Πειραιά η φρεγάτα «Ελευθερία» (Libertad) τού πολεμικού ναυτικού τής Αργεντινής, με σκοπό να παραστεί στις εκδηλώσεις προς τιμήν τής μνήμης δύο Ελλήνων ναυτικών. Τού Μιχαήλ Σ. Σπύρου (Miguel Samuel Spiro) από την Λέσβο και τού Νικόλαο Κολμανιάτη (Nicolás Jorge) από την Ύδρα, οι οποίοι συμμετείχαν στον αγώνα γιά την ανεξαρτησία τής Αργεντινής. Η Αργεντινή θέλοντας να τιμήσει τους δύο Έλληνες ναυτικούς, εξέδωσε ειδικά μετάλλια και ανήγειρε μνημείο προς τιμήν τους. Ο Μιχαήλ Σ. Σπύρου σκοτώθηκε στις 28 Μαρτίου 1814 κατά την διάρκεια τής ναυμαχίας τού Arroyo de la China, όταν επέλεξε να ανατινάξει το πλοίο του παρά να παραδοθεί. Το πολεμικό ναυτικό τής Αργεντινής έδωσε το όνομά του σε δύο πλοία του. Αντιθέτως, ο Νικόλαος Κολμανιάτης απεβίωσε σε μεγάλη ηλικία, έχοντας διακριθεί σε πολλές ναυμαχίες και τιμώμενος από την κυβέρνηση τής Αργεντινής εν ζωή.