Οι επιχειρήσεις τού Καπετάν Μακρή κατά το 1906

.

……….Σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα των ελληνικών επιχειρήσεων το 1906, τα Απομνημονεύματα τού Μακρή δίνουν μία εξαιρετική εικόνα. Στο σύνολό τους τα κατορθώματά του, ήταν λιγότερο θεαματικά απ’ ό,τι την περασμένη χρονιά και συχνά βρισκόταν σε διαρκή περιπλάνηση, εξαιτίας τής παρουσίας τουρκικών περιπόλων, τις οποίες φρόντιζαν να ειδοποιούν ντόπιοι πληροφοριοδότες. Η εξιστόρηση ωστόσο τής πολεμικής του δράσης, δείχνει την δύναμη τής ελληνικής οργάνωσης, το αξιοσημείωτο δίκτυο πληροφοριών της και τον σημαντικό έλεγχο που ασκούσε το τοπικό Κέντρο —το οποίο έδρευε στο ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου— πάνω στον γενικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων στην Δυτική Μακεδονία.

……….Μόλις έφτασε στην Αθήνα στις αρχές Δεκεμβρίου τού 1905, ο Μακρής επισκέφτηκε τον Καλαποθάκη, τον πρόεδρο τού Κομιτάτου γιά την Δυτική Μακεδονία. Αφού τού εξέθεσε την κατάσταση, ζήτησε την βοήθειά του, γιά να σχηματίσει καινούριο σώμα, πράγμα που, όπως είπε, ήταν ουσιώδες γιά την συνέχιση τού αγώνα. Ο Καλαποθάκης συμφώνησε να βοηθήσει και ο Μακρής, χωρίς να χάσει καθόλου χρόνο, κάλεσε από την Κρήτη δέκα συμπατριώτες του, και στρατολόγησε περίπου είκοσι τέσσερεις νέους εθελοντές από την περιοχή τής Αθήνας.

……….Στις αρχές τού νέου έτους (1906), ο ίδιος και οι άντρες του, κινήθηκαν προς τον βορρά μέσω Βόλου και Καλαμπάκας ως το Βελεμίστι (σημερινός Δήμος Αγιοφύλλου στην Καλαμπάκα)· τις κινήσεις τους διευκόλυναν η ελληνική αστυνομία και άλλοι πράκτορες. Πέρασαν τα σύνορα και, αφού αντιμετώπισαν τις συνήθεις δυσκολίες να βρουν τον σωστό δρόμο, να εξασφαλίσουν τροφή και να αποφύγουν τα τουρκικά αποσπάσματα, πραγματοποίησαν την επικίνδυνη διάβαση τού Αλιάκμονα και στην συνέχεια πέρασαν από την Σιάτιστα, το Κοντσικό, το μοναστήρι τού Αγίου Αθανασίου Εράτυρας, το Αντριάνοβο, το Βογατσικό και το Κωσταράζι, όπου υπήρχαν γι’ αυτούς έτοιμα καταλύματα.

……….Ξεκίνησαν έπειτα γιά την Λόσνιτσα στα Καστανοχώρια, αλλά, καθώς ο καιρός ήταν άσχημος, επέστρεψαν στο Βογατσικό. Η δεύτερη προσπάθειά τους να φτάσουν στην Λόσνιτσα ματαιώθηκε από τούς τούρκους, κατάφεραν, όμως, να διαφύγουν στο Λέχοβο· στην Περιοχή αυτή συνέλαβαν τρείς κομιτατζήδες —η πρώτη τους ενέργεια στις επιχειρήσεις τού 1906.

……….Αναγκασμένοι να μένουν έξω από τα χωριά εξαιτίας τής παρουσίας τουρκικών περιπόλων, έπρεπε να μένουν στην ύπαιθρο, όπου το χιόνι έφτανε το ένα μέτρο. Μία ή δύο μέρες αργότερα όμως, έχοντας εξασφαλίσει τέσσερεις τούρκους οδηγούς, κατέβηκαν στο Κάτω Κότορι, με σκοπό να διασχίσουν την νύχτα τον κάμπο τής Φλώρινας. Σύντομα ανακάλυψαν ωστόσο, ότι τουρκικές περίπολοι είχαν κινητοποιηθεί, και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο Ράκοβο, όπου συνάντησαν τα σώματα τού Φούφα (υπολοχαγός Παπαδάς) και του Καούδη. Εκεί τα τρία σώματα έλαβαν εντολή από το Κέντρο του Μοναστηρίου να μπουν στα Κορέστια.

……….Στον δρόμο έκαψαν ζωντανό στον σταύλο του έναν εξαρχικό που είχε προδώσει ελληνικά σώματα. Ακόμη μία φορά πάντως, οι τουρκικές περίπολοι τούς ανάγκασαν να αναζητήσουν καταφύγιο, αυτή την φορά στο μοναστήρι τής Αγίας Τριάδος. Κατόπιν κατευθύνθηκαν προς την Όστιμα (κοινότητα Τριγώνου Φλωρίνης), και από εκεί στο Τίρνοβο (σημερινή βουργαρία), καθώς σκόπευαν να περάσουν το Πάσχα στο χωριό αυτό. Στο Τίρνοβο δεν τούς καλοδέχτηκαν, ενώ το φαγητό ήταν πολύ μέτριο. Αποφάσισαν, λοιπόν, να γιορτάσουν στην ύπαιθρο, στην καλύβα ενός βοσκού από τον οποίο αγόρασαν μερικά αρνιά. Αμέσως μετά, τα τρία σώματα κατευθύνθηκαν σ’ ένα κρησφύγετο στην Μπέσφινα, όπου έμαθαν από έναν χωρικό ότι ο Μήτρος Βλάχος επρόκειτο να επισκεφθεί το χωριό αυτό την επόμενη μέρα. Αποφάσισαν να επιτεθούν στον εχθρό αυτόν που τόσο καιρό κυνηγούσαν· μόλις, όμως ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν, βρέθηκαν κυκλωμένοι από μεγάλη τουρκική δύναμη, που άνοιξε πυρ εναντίον τους. Ανταπέδωσαν τα πυρά με επιδεξιότητα και αποφασιστικότητα, σκοτώνοντας τριάντα πέντε στρατιώτες και τραυματίζοντας διπλάσιους. Οι Έλληνες έχασαν οκτώ, ενώ τραυματίστηκαν τρείς, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Μακρής. Οι επιζώντες, όμως, κατάφεραν να ξεφύγουν προς την Μπέσφινα (Σφήκα) την στιγμή ακριβώς που ισχυρές τουρκικές ενισχύσεις πλησίαζαν στον τόπο τής συμπλοκής. Από ένα ύψωμα μπορούσαν να δουν τον Μήτρο Βλάχο με σαράντα άντρες να κινείται στα βόρεια τής Μπέσφινας. Ήταν όμως πολύ εξουθενωμένοι γιά να τού επιτεθούν. Έτσι, επέστρεψαν στο μοναστήρι τής Αγίας Τριάδος και από εκεί στο Ράκοβο(Κρατερό), όπου ενισχύθηκαν από ένα σώμα δώδεκα αντρών με αρχηγό τον Δημητρακάκη.

……….Στην περιοχή αυτή έμειναν αρκετές μέρες, μπαίνοντας κατά καιρούς στο χωριό γιά τροφή και ξεκούραση. Ο Μακρής και ο Καούδης πήγαν αργότερα, με εντολή τού Μοναστηρίου, στο Ντράγκοσι αφήνοντας τον Φούφα στην περιοχή τού Ράκοβο. Στο Ντράγκοσι ο Μακρής συναντήθηκε με τον παλιό του υπαρχηγό, τον Καπετάν Δοξογιάννη. Εκεί συνάντησε και τον Κοντογούρη από το Κέντρο τού Μοναστηρίου. Ο Κοντογούρης έδειξε στον Μακρή μία επιστολή, την οποία είχε γράψει ένας «Βούλγαρος» που είχε πρόσφατα επιστρέψει στην Σφέτα  Πέτκα (Αγία Παρασκευή Φλώρινας), προς τον αδελφό του που ήταν ακόμη στην Αμερική. Η επιστολή είχε υπεξαιρεθεί από Έλληνα που εργαζόταν στο ταχυδρομείο στην Θεσσαλονίκη. Περιείχε πολλά ψεύδη, παρουσιάζοντας υπερβολικές τις ελληνικές απώλειες και αποδίδοντας στους Έλληνες πολλά εγκλήματα. Λίγες μέρες αργότερα, ο Μακρής μπήκε στη Σφέτα Πέτκα και συνέλαβε τον αποστολέα τού γράμματος, και υποχρέωσε τον δάσκαλο να το διαβάσει φωναχτά στους προκρίτους τού χωριού. Έπειτα πήρε μαζί του τον συντάκτη τού γράμματος (κάποιον Ρίστε) και τον εκτέλεσε.

……….Γιά λίγες μέρες, ο Μακρής περιόδευσε τα χωριά, και στις 30 Απριλίου/13 Μαΐου 1906 έφτασε στο χωριό Μπούκοβο, κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι. Πήγε έπειτα στο Ορέχοβο (περιοχή Μοναστηρίου), όπου οι Κρητικοί του, ήρθαν στα χέρια μεταξύ τους —ο καβγάς είχε ανάψει εξαιτίας μιάς επιστολής από την Κρήτη που αφορούσε τον Βενιζέλο. Ο Μακρής σταμάτησε τον τσακωμό, αλλά 22 από τους 45 άντρες του, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το σώμα. Πράγματι, και οι είκοσι δύο παρέδωσαν τα όπλα τους και αργότερα επέστρεψαν στην Ελλάδα. Γιά να αναπληρώσει την απώλεια, ο Μακρής έστειλε τον Δοξογιάννη στην Αθήνα να στρατολογήσει νέα ομάδα. Λίγες μέρες μετά ο Μακρής βρισκόταν στο Ορέχοβο. Εκεί έμαθε ότι τέσσερεις τούρκοι οδηγοί που δούλευαν γιά τους κομιτατζήδες, ήταν μέσα στο χωριό. Με την πρόφαση ότι θα τούς προσλάμβανε γιά δικούς του οδηγούς, τούς κάλεσε να τον συναντήσουν. Χωρίς αμφιβολία ήλπιζαν να τούς δοθεί η ευκαιρία να οδηγήσουν τον Μακρή και τους άντρες του σε ενέδρα, αλλά αυτός τούς συνέλαβε, τούς πήρε μακριά και τελικά τούς εκτέλεσε κοντά στο μοναστήρι τού Μπούκοβο.

……….Στις 30 Μαΐου συνέλαβε και σκότωσε πέντε κομιτατζήδες στην περιοχή Μπουφ Κολ (κοντά στο σημερινό χωριό Ακρίτας Φλώρινας). Κατόπιν πήγε στις καλύβες των φιλικών προς τούς Έλληνες Σαρακατσαναίους τής Νιζόπολης. Από εκεί πήγε να οργανώσει την κωμόπολη τού Μεγαρόβου, όπου πέρασε τρεις μέρες, και θα είχε μείνει περισσότερο αν δεν είχε πληροφορηθεί ότι πλησίαζε τουρκική περίπολος, η οποία στην συνέχεια κύκλωσε το μέρος και άρχισε τις έρευνες σε αναζήτηση των δολοφόνων των τεσσάρων μουσουλμάνων οδηγών. Γιά ένα χρονικό διάστημα, ο Μακρής έπρεπε να μετακινείται διαρκώς. Ενώ βρισκόταν κοντά στο Μπρούσνικ, πήρε διαταγή να συλλάβει δύο εξαρχικούς στο χωριό αυτό, διαταγή που εκτέλεσε αμέσως.

……….Η επόμενη αποστολή του, ήταν να επιτεθεί στο εξαρχικό χωριό Λισολάϊ, κάπου δέκα ώρες από το σημείο όπου βρισκόταν και όχι πολύ μακριά απ’ το Μοναστήρι. Φτάνοντας στα περίχωρα τού Λισολάϊ, πέρασε την νύχτα στο κοντινό ομώνυμο μοναστήρι (το οποίο είχε σχεδόν ολοκληρωτικά καταστραφεί από εξαρχικό σώμα). Από εκεί ζήτησε από το Μοναστήρι 18 φέσια, καθώς σχεδίαζε να μπουν με το σώμα του στο χωριό μεταμφιεσμένοι σε τουρκικό απόσπασμα. Το στρατήγημα πέτυχε.

……….Μετά την είσοδό του, διέταξε τούς δύο ιερείς να καλέσουν τούς προκρίτους στην πλατεία τού χωριού. Τούς εκτέλεσε όλους, εκτός από τον δάσκαλο, ο οποίος υποσχέθηκε με αντάλλαγμα την ζωή του, να τον οδηγήσει στο σπίτι που έμενε ο κομιτατζής οπλαρχηγός Δήμος. Τούς πήγε όμως σε σπίτι όπου είχαν καταλύσει τριάντα τούρκοι στρατιώτες. Οι τούρκοι (στους οποίους ο Αδάμου, ένας από τους άντρες τού Μακρή, μίλησε στα τουρκικά, εξηγώντας ότι το σώμα ήταν απόσπασμα που κυνηγούσε κομιτατζήδες), ξεγελάστηκαν εντελώς, και παρέμειναν κλεισμένοι μέσα. Ο Μακρής έπειτα ξετρύπωσε τον Δήμο, και τον σκότωσε μαζί με τον δάσκαλο που είχε προσπαθήσει να τον προδώσει.

……….Αφού πέρασαν την νύχτα στα βουνά, ο Μακρής και οι άντρες του επέστρεψαν στο Μεγάροβο, η παρουσία όμως τουρκικών στρατευμάτων, σύντομα τούς οδήγησε πίσω στα ορεινά. Το δυνατό κρύο τους ανάγκασε να κατεβούν και πάλι και πέρασαν μεγάλα χρονικά διαστήματα στα κελάρια σπιτιών τού Μπούκοβο, χωριό που ερευνήθηκε πολλές φορές από τουρκικές δυνάμεις. Όταν ο Μακρής έμαθε ότι οι δυνάμεις αυτές είχαν πιά εγκαταλείψει την περιοχή, συγκέντρωσε τούς κατοίκους και συνέλαβε έναν εξαρχικό που τον έλεγαν Σέρπη, ο οποίος είχε ειδοποιήσει τον στρατό. Τον πήρε στο Χριστόφορ, και τον «καθάρισε»· στο χωριό αυτό, ο Σέρπης είχε εχθρούς και ο Μακρής ήθελε να τούς εμφανίσει ως υπεύθυνους γιά την δολοφονία.

……….Γιά μιά ακόμη φορά ο Μακρής ξεκίνησε γιά τις συνηθισμένες περιοδείες του, «οργανώνοντας» τα χωριά. Στο Βέτουσι (Μπίτουσα;) σκότωσε δύο κομιτατζήδες· στην Σφέτα Πέτκα σκότωσε άλλον ένα και πυρπόλησε το σπίτι τού θύματος· κοντά στο Χριστόφορ, σκότωσε άλλους δύο. Μετά διέσχισε τον κάμπο ως τα Κάνινα και «οργάνωσε» το χωριό αυτό· από εκεί κινήθηκε προς το Ράκοβο, όπου συνάντησε τον Ντόγρα, που είχε έρθει με το σώμα του από την Ελλάδα, και τον Φούφα, ο οποίος μόλις είχε επιστρέψει από μία κάθοδό του στην Αθήνα. Αμέσως μετά έπιασε οκτώ εξαρχικούς στο Οπτίτσαρι κοντά στο Μοναστήρι. Αφού γύρισε κι άλλα χωριά, επισκέφτηκε γιά πρώτη φορά και «οργάνωσε» το Κούρπινο.

……….Μαθαίνοντας ότι ο παλιός κλέφτης Γκούτας (παρά τα εβδομήντα του χρόνια, ο Γκούτας έτρεχε γρήγορα σαν λαγός) βρισκόταν στην περιοχή, ο Μακρής κανόνισε να τον συναντήσει. Κατέβηκαν μαζί στο Μεγάροβο, αλλά τούς πρόδωσε ένας βοσκός και στην προσπάθειά τους να φύγουν, έπεσαν σε τουρκική ενέδρα. Η πρώτη ομοβροντία από τους 200 τούρκους στρατιώτες, τραυμάτισε τον Μακρή. Μια σφαίρα τού πήρε τον δεξί αντίχειρα και έπεσε αναίσθητος. Τρεις όμως από τους άντρες του (ο Ζαχαριουδάκης, ο Ρακοβίτης και ο Ευαγγέλου), τον προστάτευσαν, κι ο Γκούτας με τούς ογδόντα του άντρες, έσπευσαν σε βοήθεια. Οι τρεις του προστάτες, κατάφεραν να τον μεταφέρουν σε ασφαλές μέρος, να τον επαναφέρουν στις αισθήσεις του με νερό, και να σταματήσουν την αιμορραγία. Ο Μακρής κατάφερε να διαφύγει στην Αλιμίνιτσα, από εκεί στο Περιστέρι και τελικά στην Γκραντέσνιτσα, όπου επισκέφθηκε έναν γιατρό. Έχοντας αφήσει τον Ρακοβίτη επικεφαλής τού σώματός του, έφτασε στο προξενείο Μοναστηρίου στις 26 Ιουλίου/8 Αυγούστου 1906, και έμεινε εκεί τρεις μήνες γιά να αναρρώσει.

……….Στις αρχές Νοεμβρίου 1906, επέστρεψε με οκτώ άντρες του στην Ελλάδα, όπου επρόκειτο να μείνει γιά δύο σχεδόν χρόνια. Στον δρόμο τής επιστροφής, συνάντησε στην Λόσνιτσα το σώμα τού Σίμου Στογιάννη, που μόλις είχε φτάσει.

……….Το δεκαμελές αυτό σώμα, παρόλο που είχε σχηματιστεί στην Ελλάδα, το αποτελούσαν ντόπιοι από την περιοχή τής Φλώρινας. Ακολούθησε πάνω-κάτω την ίδια τακτική, όπως και το σώμα τού Μακρή, ακόμη και κατά την διάρκεια τού χειμώνα, και συνέχισε την δραστηριότητά του, μέχρι τον Απρίλιο τού 1907. Αυτού τού είδους η δραστηριότητα —οι συνεχείς μακρινές πορείες γύρω στα χωριά και οι περιστασιακές αψιμαχίες— ήταν η ουσία τού Μακεδονικού Αγώνα. Είχε πάντοτε πολύ μεγαλύτερη σημασία τα σώματα αυτά να μετακινούνται από τόπο σε τόπο, παρά να εμπλέκονται σε θεαματικές συγκρούσεις με τα τουρκικά στρατεύματα.

---

Πηγή: www.e-istoria.com