,
……….
……….Τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1993, στὴν λεωφόρο Ἀμαλίας, στὸ σημεῖο ὅπου ἐκτελοῦντο τὰ ἔργα τοῦ Μετρό, ἀνασκάφηκαν τέσσερεις ἀκόμα τάφοι τῆς κλασικῆς ἐποχῆς, μὲ πλούσια κτερίσματα.
Πρόθεσις του νεκρού, νεκρική πομπή και ταφή
.
……….[ ]Μόλις ἡ μάχη μὲ τὸν θάνατο τελείωνε, οἱ συγγενεῖς ἑτοίμαζαν τὸ σῶμα τοῦ νεκροῦ γιὰ τὴν πρόθεσιν, δηλαδὴ τὴν δημόσια ἔκθεση, τὸ ξενύχτισμα. Στὴν πρώιμη περίοδο, ἡ πρόθεσις ἀποτελοῦσε ἕνα ἐπιβλητικό, δημόσιο γεγονός, καὶ πιθανῶς γινόταν ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι. Ὡστόσο, μετὰ τοὺς περιορισμοὺς ποὺ ἐπέβαλαν οἱ νομοθετικὲς ῥυθμίσεις τοῦ 6ου καὶ τοῦ 5ου αἰῶνα π.Χ., ἡ πρόθεσις γινόταν μέσα στὴν οἰκία, ἤ τουλάχιστον στὸ προαύλιό της.
……….Ἀρχικά, ὁ πλησιέστερος συγγενὴς ἔκλεινε τὰ μάτια καὶ τὸ στόμα τοῦ νεκροῦ, καὶ οἱ γυναῖκες τοῦ σπιτιοῦ ἔπλεναν, ἀρωμάτιζαν καὶ ἔντυναν τὸ σῶμα του, συνήθως στὰ ἄσπρα· ὅταν μάλιστα ἐπρόκειτο γιὰ ἀνύπαντρο ἤ νιόπαντρο, στόλιζαν τὸν νεκρὸ του μὲ γαμήλια ἐνδύματα. Κατόπιν, τὸν τοποθετοῦσαν σὲ νεκρικὴ κλίνη μὲ στρῶμα, προσκέφαλο καὶ κάλυμμα, μὲ τὰ πόδια πρὸς τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ ἤ τὸν δρόμο.
……….Μερικὲς φορὲς ἡ νεκρικὴ κλίνη στρωνόταν μὲ ἄγρια μαντζουράνα, σέλινο καὶ ἄλλα φυτά, ποὺ θεωροῦνταν ὅτι ἀπέτρεπαν τὰ κακὰ πνεύματα· ἔπειτα πρόσθεταν καὶ κληματίδες καὶ φύλλα μυρτιᾶς ἤ δάφνης. Τὸ κεφάλι τοῦ νεκροῦ, ποὺ σ’ αὐτὸ τὸ στάδιο ἔμενε ἀκάλυπτο, ἦταν στολισμένο μὲ στεφάνια ἀπὸ δάφνη καὶ σέλινο. Στὴν πόρτα ἦταν τοποθετημένο ἕνα δοχεῖο μὲ νερὸ ποὺ εἶχαν φέρει ἀπ’ ἔξω γιὰ τὸν ἐξαγνισμὸ ὅσων εἶχαν ἔρθει σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν νεκρό· ἐπίσης, ἔβαζαν κάτω ἀπὸ τὴν νεκρικὴ κλίνη ἀγγεῖα μὲ ἀρωματικὲς ἀλοιφές. Μεταγενέστεροι συγγραφεῖς ἀναφέρουν τὸ ἔθιμο νὰ κρεμοῦν κλαδὶ ἀπὸ κυπαρίσσι πάνω ἀπὸ τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ, γιὰ νὰ προειδοποιούνται οἱ περαστικοὶ ὅτι μέσα ὑπάρχει νεκρός.
……….Ὅλα τότε ἦταν ἕτοιμα γιὰ νὰ ἀρχίσῃ ἡ πρόθεσις. Ἡ πανάρχαιη τελετουργικὴ της σημασία μαρτυρεῖται ἤδη ἀπὸ τὰ ὁμηρικὰ ἔπη, καθὼς καὶ ἀπὸ ἀγγειογραφίες τῆς γεωμετρικῆς καὶ τῆς ἀρχαϊκῆς περιόδου· ὡστόσο, ἡ καθόλου συχνὴ ἀπεικόνισή της σὲ ἀγγεῖα τοῦ 5ου καὶ τοῦ 4ου αἰῶνα, ὑποδηλώνει ἴσως σχετικὴ μείωση τῆς σημασίας της κατὰ τὴν κλασικὴ περίοδο.
Μουσείο Λούβρου. Λεπτομέρεια κύλικα 490-485 π. Χ.