.
,
Η πρώτη σταυροφορία
.
……….Ο πάπας Ουρβανός Β ‘ συγκάλεσε το 1095 την περίφημη σύνοδο στο Κλερμόν με σκοπό να προωθήσει τις δικές του βλέψεις, κυρίως την επανένωση τής ελληνικής και τής λατινικής Εκκλησίας. Στο κήρυγμά του κατά την λήξη τής συνόδου, ο γαλλικής καταγωγής πάπας ευφυώς απευθύνθηκε στους μικροευγενείς τής Γαλλίας και τής Λοθαριγγίας ζητώντας τους να πάψουν να μάχονται κατά των ομοθρήσκων τους και να αρχίσουν να πολεμούν εκεί όπου ο φόνος θα έπιανε τόπο.
……….Ο αντίκτυπος αυτού τού κηρύγματος ήταν συγκλονιστικός. Αν και δεν είναι σίγουρο ότι ο πάπας ανέφερε συγκεκριμένα την Ιερουσαλήμ, σύντομα η Ιερή Πόλη έγινε ο στόχος των σταυροφόρων. Διάφοροι επίσκοποι τάχθηκαν υπέρ τής σταυροφορίας επιτόπου, και σύντομα αρκετοί κοσμικοί ηγεμόνες ακολούθησαν το παράδειγμά τους. Ωστόσο, η σταυροφορία δεν ήταν ένα εγχείρημα των μεγάλων βασιλιάδων τής Ευρώπης.
……….Οι ηγεμόνες τής Λοθαριγγίας, όπου το έθιμο τής διαιρετής κληρονομιάς είχε εξασθενίσει την τάξη των ευγενών, τής νότιας Γαλλίας, καθώς και οι Νορμανδοί τής νότιας Ιταλίας ήταν η κύρια πηγή στρατολόγησης στην πρώτη σταυροφορία. Λόγω τής απουσίας βασιλιάδων και δουκών, ο κόμης Ραϋμόνδος Δ’ τής Τουλούζης, οι δούκες Γοδεφρείδος τής Λορραίνης και Ροβέρτος τής Νορμανδίας και ο κόμης Ροβέρτος Β’ τής Φλάνδρας ήταν οι ανώτεροι ιεραρχικά απ’ όσους συμμετείχαν στην πρώτη σταυροφορία, την μοναδική που πέτυχε στρατιωτικά.
……….Ο Ουρβανός Β’ έθεσε την περιουσία των σταυροφόρων υπό την Ειρήνη τού Θεού και πάγωσε τα χρέη τους. Επίσης υποσχέθηκε πλήρη κατάργηση των επιτιμίων που είχαν επιβληθεί εξ αιτίας παλαιότερων αμαρτιών γιά όσους θα μαρτυρούσαν στην διάρκεια τής σταυροφορίας. Οι ιεροκήρυκες που στρατολογούσαν τα μέλη τής σταυροφορικής στρατιάς προχώρησαν ακόμη περισσότερο, λέγοντας ότι θα διαγράφονταν τόσο η ενοχή όσο και η τιμωρία. Οι αφελείς νόμισαν ότι τους είχαν υποσχεθεί πλήρη άφεση αμαρτιών.
……….Έτσι, προτού καν οργανωθεί ο στρατός, είχε ήδη συγκροτηθεί μία «λαϊκή σταυροφορία». Ιεροκήρυκες όπως ο Πέτρος ο Ερημίτης [«Κουκούπετρος» κατά την Άννα Κομνηνή] και ο ιππότης Γκωτιέ ο Πένης, επικαλούνταν χιλιαστικά οράματα γιά να προσελκύσουν τις μάζες των Κάτω Χωρών και τής Ρηνανίας στην σταυροφορία. Πλήθη «περιθωριακών» διέσχισαν την κοιλάδα τού Ρήνου την άνοιξη και το καλοκαίρι τού 1096, κατευθυνόμενοι, μέσω των Βαλκανίων, προς την Κωνσταντινούπολη. Στο πέρασμά τους, σφαγίασαν τους Εβραίους στις πόλεις τής Ρηνανίας (παρά τις προσπάθειες των επισκόπων να προστατεύσουν τον εβραϊκό πληθυσμό).
……….Ο κόμης Εμίτσο, ευγενής και ισχυρός άνδρας σ’ εκείνα τα μέρη, περίμενε, μαζί με μια μεγάλη ομάδα Τευτόνων, την άφιξη των προσκυνητών που θα έφταναν εκεί από διάφορες χώρες ακολουθώντας τις βασιλικές οδούς… Ο Εμίτσο και οι λοιποί άνδρες τής πολεμικής του ομάδας συγκάλεσαν συμβούλιο και, αφού ξημέρωσε, επιτέθηκαν στην συναγωγή των Εβραίων με τα βέλη και τις λόγχες τους. Αφού έσπασαν τις αμπάρες και τις πόρτες τού κτηρίου, σκότωσαν τους Εβραίους που ήταν γύρω στους επτακόσιους και μάταια πάσχιζαν να αντισταθούν στην ορμητική επίθεση χιλιάδων στρατιωτών. Φόνευαν ακόμα και τις γυναίκες, και με τα ξίφη τους διαπερνούσαν τα τρυφερά κορμάκια των παιδιών, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου. Οι Εβραίοι, βλέποντας ότι οι χριστιανοί εχθροί τους είχαν χυμήξει πάνω στους ίδιους και στα παιδιά τους χωρίς να λογαριάζουν την ηλικία, έπεφταν κι αυτοί ο ένας πάνω στον άλλο, σε αδελφούς, παιδιά, συζύγους και αδελφές αδιακρίτως, και έτσι έβρισκαν το θάνατο ο ένας από το χέρι του άλλου. Το λέω και ριγώ πώς οι μανάδες έκοβαν τον λαιμό των βυζανιάρικων μωρών τους με μαχαίρια και άλλα τα έσφαζαν, προτιμώντας να τα σκοτώσουν με τα ίδια τους τα χέρια παρά να πέσουν από τα όπλα των μη περιτετμημένων.
……….Ο Αλέξιος Κομνηνός απαγόρευσε την είσοδο των προσκυνητών στην πόλη, αλλά τους επέτρεψε να διασχίσουν τον Βόσπορο και να περάσουν στην απέναντι ακτή όπου αποδεκατίστηκαν από τους τούρκους. Μέχρι τα μέσα τού 1097, αρκετές στρατιές, που σήμερα τις αποκαλούμε στρατιά τής πρώτης σταυροφορίας και που η κάθε μιά είχε τον δικό της αρχηγό, είχαν συγκεντρωθεί στην Κωνσταντινούπολη. Οι αρχηγοί ήταν εχθροί στην πατρίδα τους και εδώ ανταγωνίζονταν ανοιχτά γιά την μουσουλμανική λεία.
……….Στους Αγίους Τόπους ιδρύθηκαν ανεξάρτητα πριγκιπάτα από αρχηγούς που διασπάστηκαν από τον κυρίως στρατό, κυρίως από τον Νορμανδό Βοημούνδο στην Αντιόχεια. Οι Βυζαντινοί ανάγκασαν τους απρόθυμους ξένους να ορκιστούν ότι θα τους απέδιδαν την κυριαρχία τους σε ολόκληρη την περιοχή που ήταν βυζαντινή πριν από τις τουρκικές κατακτήσεις —και σύντομα όλοι, με εξαίρεση τον Ραϋμόνδο τής Τουλούζης, παραβίασαν αυτό τον όρκο.
……….Οι Δυτικοί δεν είχαν άλλο στον νου τους παρ’ εκτός την Παλαιστίνη. Και μόλις οι σταυροφόροι βρέθηκαν στον δρόμο γιά την Ιερουσαλήμ, δέχτηκαν άλλη μία προσβολή από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι τους εμπόδισαν να λεηλατήσουν την Νίκαια, την πρώτη πόλη που κατέλαβαν. Οι διαμάχες γύρω από την διαδοχή τού σουλτάνου Μαλίκ-Σαχ (1072-1092) διευκόλυναν τους Δυτικούς, καθώς τώρα στην αυτοκρατορία των Σελτζούκων κυριαρχούσαν οι τοπικοί εμίρηδες και ορισμένοι από αυτούς βοήθησαν τους εισβολείς. Επιπλέον, οι μουσουλμάνοι δεν ήξεραν πώς να διαπεράσουν τον αλυσιδωτό θώρακα των σταυροφόρων, των «σιδερένιων ανθρώπων», όπως τους αποκαλούσαν.
……….Η επιτυχία τής πολιορκίας δεν ήταν καθόλου σίγουρη, αλλά με την βοήθεια ενός προδότη εντός των τειχών, οι σταυροφόροι κατέλαβαν την Ιερουσαλήμ στις 15 Ιουλίου τού 1099 και επιδόθηκαν σε μία άνευ προηγουμένου σφαγή, την οποία περιγράφει με θριαμβευτικούς τόνους ο Φουλχέρος τής Σαρτρ, ένας Γάλλος λόγιος που ακολουθούσε την σταυροφορική στρατιά:
……….«Οι Φράγκοι μπήκαν πανηγυρικά στην πόλη το μεσημέρι τής Μεγάλης Παρασκευής, την ημέρα που ο Χριστός, με την επί τού Σταυρού θυσία του, λύτρωσε από την αμαρτία τον κόσμο όλο. Και υπό τον ήχο των σαλπίγγων και μες στην γενική αναταραχή, εφόρμησαν με τόλμη αλαλάζοντας «Ο Κύριος μεθ’ ημών!». Κι ευθύς ύψωσαν ένα λάβαρο στην κορυφή τού τείχους.
……….Οι ειδωλολάτρες[!] πανικοβλήθηκαν, και όλο το θάρρος που είχαν ως τότε επιδείξει μετατράπηκε σε άτακτη φυγή στα δρομάκια τής πόλης… Πολλοί Σαρακηνοί που είχαν σκαρφαλώσει στην στέγη τού ναού τού Σολομώντα πληγώνονταν θανάσιμα από βέλη καθώς προσπαθούσαν να διαφύγουν, κι έπεφταν από την στέγη με το κεφάλι. Γύρω στους δέκα χιλιάδες καρατομήθηκαν στον ναό. Αν είσαστε εκεί, το αίμα τής σφαγής θα σας έφτανε μέχρι τον αστράγαλο. Τί να πω; Κανείς τους δεν απόμεινε ζωντανός. [Οι Φράγκοι] δεν χαρίστηκαν ούτε στις γυναίκες, ούτε στα παιδιά… Οι ιπποκόμοι μας και οι πεζικάριοι, όταν ανακάλυψαν τα τεχνάσματα των Σαρακηνών, ξεκοίλιαζαν εκείνους που μόλις είχαν μακελέψει γιά να βγάλουν από τα έντερά τους τα βυζαντινά [χρυσά νομίσματα] που είχαν καταπιεί οι σιχαμεροί τους λαιμοί εν όσω ήταν ζωντανοί! Γιά τον ίδιο λόγο, μερικές ημέρες αργότερα οι άνδρες μας έστησαν έναν πελώριο σωρό από πτώματα και τα κατέκαψαν, ώστε να βρουν πιό εύκολα το προαναφερθέν χρυσάφι.»