,

,

……….Αν εξαιρέσει κανείς ένα ευθυμογραφικό διήγημα επιγραφόμενο «Ο φουστανελάς ζωγράφος (χωριάτικη ιστορία)» – χαρακτηριστικό προϊόν τής ανήλεης στάσης τού μέσου Έλληνα προς τους τρελλούς – που δημοσιεύθηκε το 1901, με πέντε σκίτσα τού Δημήτρη Γαλάνη κι ένα άρθρο ενθουσιώδες τού Κ. Ουράνη, που ανακάλυπτε το 1930, ανύποπτος και κατάπληκτος τις τοιχογραφίες τού Θεόφιλου στο καφενείο τής Καρήνης, τίποτε δεν φαίνεται να γράφηκε γιά τον Θεόφιλο όσο ζούσε. [Αλέξανδρος Ξύδης-Κριτικός Τέχνης]

Ο Έλλην ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ

 .

……….Οι πληροφορίες που φτάνουν ως εμάς γιά τον Θεόφιλο δεν μάς δίνουν καθαρή εικόνα ζωής. Η ασάφεια γύρω από τα βασικά βιογραφικά στοιχεία παραμένει μέχρι σήμερα. Στις μετακινήσεις του βασιλεύει σύγχυση. Ούτε το επίθετό του, ούτε ο χρόνος γέννησής του, είναι απολύτως βέβαια.

……….Πάντως στο περιοδικό ‘’Ταχυδρόμος’’, ο Βασίλης Πλάτανος δημοσιεύει ληξιαρχική πράξη γέννησης τού Θεόφιλου, όπου χρονολογία γεννήσεώς του φαίνεται το 1873. Ωστόσο ο αδελφός του ο Σταύρος, βεβαιώνει πως ο Θεόφιλος γεννήθηκε δύο χρόνια μετά, δηλαδή το 1875. Πάλι το θέμα μένει ανοιχτό.

……….Όλα τα δεδομένα σχετικά με την βιογραφία τού Θεόφιλου μπερδεύονται άσκημα’ ακριβώς όπως το σταυρόλεξο που πάει να λυθεί και στο τέλος οι λέξεις κλειδιά βγαίνουν λάθος… Επιστάμενος έλεγχος, βασάνισμα στα στοιχεία, ξανά από την αρχή: οι μαρτυρίες συγκρούονται μεταξύ τους χωρίς να συμφωνούν. Κάποτε η μία διαψεύδει την άλλη, αφήνοντας αγεφύρωτα χάσματα. Κι επί πλέον, η ειρωνία’ φρόντιζε και ο ίδιος την συσκότιση.

……….Να έχουν όμως τόση σημασία τα στοιχεία τού βίου, ή είναι αδυναμία τής εποχής μας; Η πιό αυθεντική βιογραφία ενός καλλιτέχνη γράφεται και επαληθεύεται από τα έργα του κι ας μένουν άπιαστες οι λεπτομέρειες τού βίου του.

……….Συγκεχυμένα τα όρια πραγματικότητας και φανταστικού’ ταιριάζει περισσότερο στο πρόσωπο τού Θεόφιλου, χαμένο στην σφαίρα του μύθου. Λάμπει εκεί και συγκινεί, αντάξιος αντίποδας μιάς άλλης φυσιογνωμίας, όχι εντελώς ξένης εδώ: τού Ανδρέα Κάλβου, που ακόμα και η μορφή του παραμένει εικασία. [Κωστής Λιόντης]

.

Το μεγάλο ταξίδι τού κυρ-Τσολιά

.

Τού Κωστή Λιόντη

.

……….Το επίθετο τού Θεόφιλου – γνωστός τώρα μόνο με το βαπτιστικό – ήταν Χατζη-Μιχαήλ, ή Κεφάλας, σύμφωνα με τον Ελύτη, πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Βασ. Πλάτανος.

……….«Ο πατέρας μου ο Γαβριήλ και η μάνα μου η Πηνελόπη, γερά νταμάρια, κάνανε οχτώ παιδιά, με πρώτο τον Θεόφιλο», μάς πληροφορεί η μικρότερη αδελφή του, Φώτω Βερτούμη. «Ο πατέρας μου ήταν τσαγκάρης κι έστελνε τον Θεόφιλο σε μεγάλο παπουτσίδικο στην χώρα, να πάρει την ίδια δουλειά. Αλλά αυτός το ‘σκαγε. Σ’ όποια δουλειά τον έβαζε, δεν ήθελε. Έπαιρνε τον τρουβά του και πήγαινε στο σχολείο να μάθει γράμματα, αλλ’ αντί γιά γράμματα γιόμιζε τα τεφτέρια του ζωγραφιές».

……….Καθώς δεν διάβαζε, και γιά την αφηρημάδα του στο σχολείο, τού κόλλησαν, και τού έμεινε γιά πάντα, το παρατσούκλι: ‘’αχμάκης’’.

……….«Αφ’ ότου ένιωσε τον κόσμο έκανε ζωγραφιές», συνεχίζει η αδελφή του. «Έβλεπε και τον πάππου του, τον Κωνσταντίνο, που έκανε κονίσματα, και δεν ξεκολλούσε να φύγει από κοντά του. Τού άρεσε πολύ η τέχνη τού παππού μας κι άρχισε και κείνος από πολύ μικρός να μπογιαντίζει».

……….Η σκιά αυτού τού παππού, από την πλευρά τής μάνας του, πρέπει να έπεσε βαριά πάνω στον μικρό Θεόφιλο. Εν τούτοις, ο παππούς ποτέ δεν τον θέλησε κοντά του. Αιτία το αφελές και άπραγο που κουβαλούσε. Εκτός από το φυσικό του κουσούρι, αυτό τού αριστερόχειρα, γενικά δεν τα κατάφερνε σε πρακτικά ζητήματα.

……….Όταν γιά πρώτη φορά προβάρησε την φουστανέλλα, Απόκριες, και πέρασαν χωρίς να την βγάλει, το πράγμα παράγινε. Καθώς κανείς δεν τον λογάριαζε γιά πολύ ισορροπημένο, αρκούσε αυτό στην κλειστή κοινωνία γιά να γίνει περιγέλαστος. Πρόσωπο μόνο γιά πειράγματα και βέβαια μίασμα στην οικογένεια.

Στην Σμύρνη

……….Από εδώ αρχίζει η περιπλάνηση. Έχοντας βαρεθεί την γκρίνια των δικών του και την ακατανοησία, «σαν έγινε 18 χρονώ, έβαλε την φουστανέλλα και με το καριοφίλι και το γιαταγάνι έφυγε. Πήγε στην Τουρκία κι έγινε αντάρτης», λέει η αδελφή του. Ο ίδιος δηλώνει πως δούλευε στο Ελληνικό Προξενείο θυροφύλαξ.

……….[ ] Η περίοδος τής Σμύρνης είναι ένα κομμάτι τής ζωής τού Θεόφιλου που λίγα του μάς είναι γνωστά. Το κυριότερο, δεν έχουν σωθεί έργα του. Στις μέρες τής Καταστροφής, το τελευταίο που θα σκεφτόταν κανείς, θα ήταν τα έργα τού Θεόφιλου.

Δεύτερος εκπατρισμός

……….[ ] Μετά την Σμύρνη, τον βρίσκουμε στο Πήλιο. Φαίνεται όμως, πριν πάει εκεί, πέρασε από Πειραιά και Αθήνα, γιά να λάβει μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Κάποτε που τού γύρεψαν να γράψει απομνημονεύματα των περιπλανήσεων, άφησε μόνο τέσσερα χειρόγραφα. Σ’ αυτά διηγείται και επεισόδια απ’ την εθελοντική κατάταξή του σ’ αυτόν τον πόλεμο.

……….«Τέλος φθάσαμε στην Αθήνα κι εγώ περπάταγα μονάχος στον δρόμο και κράταγα την σημαία μου και τραγουδούσα πολεμικά τραγούδια, στον δρόμο που πάει από τον Πειραιά στην Αθήνα. Μπροστά στην παράγκα τού φόρου απάντησα ένα κάρρο, που τράβαγε γιά την Αθήνα. Ανέβηκα σ’ αυτό, κρατώντας πάντα την σημαία μου και φωνάζοντας ‘’΄ζήτω’’ μ’ όλη μου την δύναμη…

……….»Επειδή δεν μάς κατάταξαν στην Αθήνα, επήγα στον Βόλο κι εκεί με πήρανε εθελοντή. Βρέθηκα στις μάχες τού Βελεστίνου και τού Δομοκού, μαζί με άλλους αντάρτες. Μετά το τέλος τού πολέμου έμεινα κοντά στον Βόλο, σ’ ένα χωριό, στην κοινότητα των Μηλεών, όπου κατοικούσαν κάποιοι συγγενείς μου, οι αδελφοί Καραφίδη. Εκεί δούλεψα ως ζωγράφος. Έμεινα τέσσερα ή πέντε χρόνια. Εζούσα καλά. Έπειτα πήγα στον Βόλο κι από κει στην Σμύρνη, όπου πούλησα μερικά έργα, που παράσταιναν την Ελληνική Επανάσταση τού 1821. Οι τούρκοι μπήκανε στα σπίτια που τις είχαν, ρώτησαν ποιός τα είχε ζωγραφίσει και είχανε την υπογραφή μου. Αναγκάστηκα να μπω σε καράβι και να φύγω, γιατί σκέφτηκα πως θα με πιάνανε και θα με κρεμούσανε. Με υποπτεύονταν πως είμαι κατάσκοπος κι επαναστάτης. Μιά φορά μάλιστα πιάστηκα μαζί τους και τράβηξα το σπαθί. Αυτή την φορά με πιάσανε και με βάλανε στην φυλακή, εννιά μέρες. Το ελληνικό προξενείο μ’ έβγαλε και ξαναγύρισα στον Βόλο»…

Υποδοχή

……….Από το χρονογράφημα τού Γ. Αδρακτά με τίτλο «Ο φουστανελλάς ζωγράφος», το οποίο γράφτηκε στον Βόλο και δημοσιεύτηκε το 1901 στο «Ημερολόγιο» τού Σκόκου, αντιλαμβανόμαστε την ειρωνεία και την διακωμώδηση τού Θεόφιλου, τον οποίο ο συγγραφέας παρουσιάζει με το ψευδώνυμο «Βασιλικός». Μάς αποκαλύπτεται όχι μόνο το ψυχικό δράμα τού Θεόφιλου, αλλά και το πνεύμα αντιμετωπίσεώς του. Ο κόσμος λαίμαργος γιά πειράγματα, ελάχιστα σεβάστηκε τον ιδιόρρυθμο ζωγράφο μας. Με ανάλογες φάρσες, ο Θεόφιλος δεν είχε πού να σταθεί και συχνά χανόταν. Σώζονται απ’ αυτήν την εποχή αρκετά χοντροκομμένα αστεία με στόχο το άτομό του. Αλεσμένα βέβαια στον χρόνο, έχουν χάσει την αρχική τους μορφή. Κατάντησαν ανέκδοτα, όπως επίσης και τα δικά του χωρατά, καθώς ζωγράφιζε και αστειευόταν με τον κόσμο.

……….Πάντως η περιοχή τού Βόλου, τον κράτησε γιά χρόνια. Με βάση εξορμήσεως την Ανακασία, τριγύριζε στα χωριά τού Πηλίου, ζωγραφίζοντας. Περιπλανιόταν ακούραστα, υπακούοντας μόνο στο πάθος τής έκφρασης. Δεν έμεινε μπακαλικάκι, μανάβικο, καφενείο, παράγκα, να μην διακοσμηθεί με τις ηρωϊκές μορφές τής ελληνικής ιστορίας.

……….Ζωγράφιζε μάλιστα δημόσια, με την παρουσία θεατών, που κατέφθαναν να τον χαζέψουν. Κάποτε, εκεί που δούλευε ένα επεισόδιο τού ’21, οι αργόσχολοι από κάτω ζητούσαν να μάθουν το όνομα τού αρχηγού που οδηγούσε τα παλληκάρια στην μάχη: «Ποιός είναι ο αρχηγός;». Εκείνος, δουλεύοντας, απαντούσε στερεότυπα: «Υπομονή. Το μουστάκι σε λίγο θα το δείξει». Μετά, αναλόγως αν έβγαινε παχύ και κοντό, ο Βότσαρης, αν πάλι μακρύ και στριφτό, ο Ανδρούτσος: κώδικας το αρειμάνιο. Μ’ αυτού τού είδους τα «χωρατά», μπαίνει το επίμαχο: αν πίστεψε ποτέ πως είναι «τρελλός», ή τον παρίστανε. Αφοσιωμένος στον δικό του κόσμο, έκανε πως το πιστεύει γιά να αποφεύγει τα σχόλια; Άλυτος γρίφος τί συντελείτο μέσα του.

……….Είναι γεγονός πως, βυθισμένος στην σφαίρα τής ιστορίας, όπως εκείνος την καταλάβαινε όταν δούλευε σκηνές ιστορικού περιεχομένου, παθιαζόταν. Τις ζούσε, όπως ο καλός ηθοποιός τον ρόλο του.

……….Στην ώριμη «περίοδο τού Βόλου», οι τοιχογραφίες στο σπίτι τού Κόντου, στην Ανάκασια, είναι το πιό αντιπροσωπευτικό δείγμα τού ταλέντου του. Έργο ενιαίο, μάς παρουσιάζει θεαματικά όλες τις απόψεις τής τέχνης του: στο πορτραίτο, το τοπίο, τις ιστορικές σκηνές και τις μυθολογικές μεταπλάσεις.

……….Πολλά έργα του κάηκαν στον Μεσοπόλεμο, όταν, στο λιμάνι τού Βόλου, οι παράγκες των προσφύγων «πήραν» φωτιά. Επίσης, άλλα καταστράφηκαν, τοιχογραφίες ιδίως, στους σεισμούς τού 1955. Η βαθμιαία ανοικοδόμηση που ακολούθησε μετά, με το σήκωμα πολυκατοικιών στην θέση παλιών μικρομάγαζων, κατεδάφιζε ένα ένα τα υπόλοιπα. Το ενδιαφέρον των αρμοδίων, όταν ξύπνησε, ήταν, όπως συνήθως, αργά. Στην πληθώρα μένουν πάντα οι εξαιρέσεις.

……….Ο Θεόφιλος έφυγε από τον Βόλο, μεταξύ 1925 – ’27. Σύμφωνα με αφήγηση αγωγιάτη που τον πήγε στο λιμάνι, η αναχώρησή του έγινε εν θριάμβω. Αδειάζοντας κουμπουριές στον αέρα.

Παλινόστηση

……….Ο Θεόφιλος ξαναγύρισε οριστικά στο νησί του, ύστερα από 30 χρόνια. Χαμένος τόσο καιρό, δεν αποκλείεται οι συγγενείς να τον είχαν ξεχάσει.

……….Πάντως στο σπίτι του δεν γνώριζαν και πολλά από την παραμονή του στην Θεσσαλία. «Γύρισε τον Βόλο και δεν ξέρω ποιά άλλα μέρη. Σαν γύρισε εδώ, μιλούσε παλιολλαδίτικα και φορούσε ακόμη την φουστανέλλα», μάς βεβαιώνει η αδελφή του.

……….Ο περιπετειώδης βίος άφησε επάνω του έντονα ίχνη. Πρόωρα γερασμένος απ’ τις ταλαιπωρίες, μόλις έφθασε, οι Μυτιληναίοι δυσκολεύτηκαν να τον αναγνωρίσουν. Η αμφίεση μόνο δεν άλλαξε.

……….Παρά το βάρος τής ηλικίας, η στάση τους εξακολουθεί πάντα η ίδια! Ίσως να σκανδάλιζε τους δικούς του πάλι, ξυπνώντας την παλιά ντροπή: Την ενοχλητική ρετσινιά τού αλαφρόμυαλου, που κουβαλούσε.

……….Φορτώνεται πάλι τα σύνεργα και άστατος, ξαναρχίζει, στο νησί του τώρα, περιοδείες. Ταξιδεύει πεζή ή μ’ όποιο τυχαίο μέσο συναντάει.

Μαραθώνιος

……….[ ] Ζωγραφική καταδρομή, κινηματογραφικής ταχύτητας μάς αφηγείται ο Στρατής Αναστασέλλης στο βιβλίο του, «Ο φίλος μου ο Θεόφιλος» (εκδ.Κείμενα, 1981), καθώς τον παρακολουθεί βήμα προς βήμα:

……….«Το καλοκαίρι τού 1928 τον βρήκα να οδοιπορεί κατασκονισμένο κοντά στην Καρήνη, 8 χιλιόμετρα πριν την Αγιάσο. Τον κάλεσα ν’ ανέβει στο φορτηγάκι που οδηγούσα. Δεν μίλησε και τράβηξε τον δρόμο του. Με την αύριο, στην στάση πού ‘κανα στην Καρήνη για ν’ αλλάξω νερά στην μηχανή, είδα τον Θεόφιλο να ζωγραφίζει κάτου απ’ τον πλάτανο στα ντουβάρια του καφενέ. Μέρες κράτησε η δουλειά…

……….»Κάποτε η δουλειά στην Καρήνη τέλειωσε και τράβηξε γιά τον Αη Δημήτρη, 4 χιλιόμετρα απ’ την Καρήνη. Στον καφενέ τού Γκουρτζή έριξε το ρουμπί του. Σε λίγες μέρες ο καφενές άλλαξε όψη. Κοντά στις άλλες ζωγραφιές, δίπλα στον ποτηριώνα, ζωγράφισε τον ‘’Αλή πασά επί των γονάτων τής Κυρά Φροσύνης’’ να φουμάρει τον ναργιλέ του από αληθινό μαρκούτσι που το κάρφωσε ο Θεόφιλος στα χείλια τού πασά. Το μαρκούτσι κατέληγε στο γιαλένιο ναργιλέ που ‘τανε σ’ ένα ράφι…

……….»Απ’ τον Αη Δημήτρη ανέβηκε στην Αγιάσο, το χωριό μου. Στους καφενέδες τού Ροδάνη και τού Φιλέλη Παντελή και σε σπίτια δούλεψε βδομάδες… Απ’ την Αγιάσο πιάνει τα χωριά τού Πολυχνίτου μα δεν στάθηκε πολύ. Πέρασε στα Παράκοιλα, Μεσότοπο, Ερεσό, Σίγρι, πήρε σβάρνα τα χωριά τής Άντισσας, πέρασε στο χωριό τού Ιακωβίδη την Φτερούντα, καταπόδι πάει Πέτρα, Μόλυβο’ από κει Στύψη, Μανταμάδο και καταλήγει στις Νέες Κυδωνίες όπου ζωγραφίζει στο ντουβάρι τής εκκλησίας τον Αη Γιώργη Καβαλάρη. Περνάει στα χωριά Μυστεγνά, Θερμή, Πάμφυλα, Παναγιούδα, Μόλια. Ύστερα από λίγη διαμονή στην Μυτιλήνη, πάει στα Λουτρά, στην Κουντουριδιά, όπου ζωγραφίζει μέσα έξω τον καφενέ τού Μήτσου Μαρινέλη και τον αντικρινό καφενέ. Περνάει με βάρκα στο Πέραμα και γεμίζει τα έξι χωριά τής Γέρας με ζουγραφιές. Σ’ ένα καφενείο στην διακλάδωση Πλωμαριού –  Σκοπέλου, κάνει θαύματα. Στο ταβάνι ήλιος στο κέντρο που οι ακτίνες φτάνουν στις άκρες κι όλο το εσωτερικό πίνακες…

……….»Πιάνει το Πλουμάρι και τα χωριά τής περιφέρειας. Κοντολογίς γύρισε όλην την Λέσβο ποδαρόδρομο».

Επίλογος

……….Μιά Κυριακή τού 1934, Μάρτης, ώρα 5 το απόγευμα, ο Θεόφιλος πήγε στο σπίτι τού αδελφού του Παναγιώτη. Τον είδε χλωμό σαν αδιάθετο η νύφη του η Μαρία και τού είπε: «Θεόφιλε φαίνεσαι άρρωστος, να σού ψήσω ένα τσάι».

……….Πράγματι τού τό ‘ψησε και μαζί τού έδωσε ένα παξιμάδι. Το ήπιε κι έφυγε. Δεν τον ξαναείδαν ζωντανό.

……….Η γειτόνισσα τού Θεόφιλου, η κυρά-Σουλτάνα, ανησύχησε γιατί δύο μέρες δεν έδωσε σημεία ζωής. Είπε, μάλιστα, πως την νύχτα τής Κυριακής ακούστηκαν βογγητά.

………..Χτύπησαν την εξώπορτα, φώναξαν, τίποτα. Καμμιά απόκριση. Ο Θεόφιλος είχε πετρώσει την αυλόπορτα από μέσα. Τρέξανε οι γείτονες και ειδοποίησαν την Μαρία. Ο αδελφός του έσπασε το παράθυρο και τον βρήκε ξαπλωμένο μπρούμυτα, χάμω σε μιά κουρελού, με το κεφάλι γυρισμένο στο πλάι. Όπως ήταν, τον σκέπασαν μ’ ένα σεντόνι και από πάνω έριξαν το σάβανο.

……….Ξεψύχησε ξημερώματα τού Ευαγγελισμού –  σημαδιακή μέρα – το 1934. Η Δημαρχία τον κήδεψε βιαστικά στο νεκροταφείο τού Αγίου Παντελεήμονα.

……….Κυνηγώντας τον μύθο του, έναν χρόνο μετά, Πάσχα, οι Αντρέας Εμπειρίκος και Οδυσσέας Ελύτης έριχναν στον τάφο του λίγα λουλούδια. Ο τάφος του δεν υπάρχει πιά.

***

Η συμβολή τού Ευστράτιου Ελευθεριάδη –Teriade**

.

Μαίρης Μιχαηλίδου– Ιστορικού Τέχνης

 .

……….[ ] Ο Θεόφιλος ήταν ο αυθεντικός καλλιτέχνης, ο πραγματικός δημιουργός τέχνης, όπως τον είχε ορίσει ο κοσμοπολίτης οραματιστής Ελευθεριάδης-Teriade, και χωρίς ποτέ να την έχει διδαχθεί, ήξερε να ζωγραφίζει έναν τοίχο με τον αυθορμητισμό και την ακρίβεια των γνήσιων καλλιτεχνών.

……….Από χωριό σε χωριό κι από σπίτι σε σπίτι, στο ονειρικό του δρομολόγιο Μυτιλήνη-Πήλιο-Μυτιλήνη, άφηνε με ιερά μανία τα χνάρια τής ψυχής του. Ζωγράφιζε μάχες και ήρωες τής Επανάστασης τού ’21, σκηνές από την αρχαιότητα, μαγευτικά τοπία και, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, ακολουθούσε το μονοπάτι τής ιστορίας, αποτυπώνοντας με τον χρωστήρα του την διαχρονικά ακατάλυτη παράδοση των λαών. Όμηροι, τροβαδούροι, εικονογράφοι τού Μεσαίωνα, Αγραφιώτες εικονογράφοι και Χιοναδίτες ζωγράφοι, αποτελούσαν γιά τον «άνθρωπο τού Θεού» την δική του πλατωνική ανάμνηση, αφού, όπως λέει ο Ελευθεριάδης-Teriade:

……….«Ο Θεόφιλος γεννιέται στην ελληνική γη γιά να καλύψει σεμνά και μυστικά το διάστημα που χωρίζει στην τέχνη αυτής τής Χώρας το Βυζάντιο από τους νεώτερους χρόνους.[ ] Όταν βρέθηκα μπροστά στα έργα τού Θεόφιλου, ήρθε στην μνήμη η πατρίδα, το φως τής Βαρειάς, οι ακρογιαλιές τής Μυτιλήνης και κλείνοντας τα μάτια μου, ξαναντάμωσα την Ελλάδα.[ ] Όπως ο μουσικός συνθέτει το τραγούδι του, εκείνος κατορθώνει να δημιουργήσει έναν παραμυθένιο κόσμο με μόνη εμπειρία το ελληνικό φως μέσα στο οποίο έζησε και είχε την τύχη να το βλέπει από το πρωί ως το βράδυ να μεταμορφώνει τα πράγματα και την φαντασία του, που τού επέτρεπε να διαφοροποιεί στο διηνεκές την ερμηνεία των ιδίων θεμάτων.

……….»Έτσι, ζωγράφιζε πιθανότατα εκατοντάδες φορές τα ίδια θέματα χωρίς ποτέ ο πίνακας να είναι ο ίδιος. Εδώ άλλωστε βρίσκεται όλο το μυστικό τής ζωγραφικής».

……….Αυτή την Ελλάδα και την ζωγραφική της θα μεταφέρει ευλαβικά ο βαθιά πατριώτης Teriade στο κοσμοπολίτικο Παρίσι και θα ξετυλίξει τους καμβάδες της στις μεγαλειώδεις αίθουσες τού πιό λαμπρού της μουσείου. Έτσι ο «εν ξιφήρεις» φουστανελάς, μπαίνει στο Λούβρο με τα τσαρούχια του και οι Λουδοβίκοι συναντιούνται, επί ίσοις όροις, με τους Κατσαντώνηδες, τους Διάκους, τους Κολοκοτρώνηδες, τους Μεγαλέξανδρους και τις Αρετούσες του.

……….Κι αντί να καταλήξουν τα έργα του «σοβατζή», όπως τον αποκαλούσαν οι περισσότεροι κριτικοί τής εποχής, «εις το κάρρο των σκουπιδιών ή εις τα σαλόνια των διανοουμένων τής δεκάρας», εκτίθενται από τον Teriade στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα τής Ευρώπης, όπου τα μουσεία και οι φιλότεχνοι συναγωνίζονται να τα αποκτήσουν.

……….Όμως ο Teriade αρνείται κατηγορηματικά να τα αποχωρισθεί, αποδεικνύοντας έμπρακτα αυτό που επαναλάμβανε. Ότι «τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την τέχνη όσο ο υπολογισμός». Ανέλαβε να φτιάξει το «σπίτι» τού Θεόφιλου, αναθέτοντας την πραγματοποίησή του στον αρχιτέκτονα Γιώργο Γιαννουλέλλη. Έτσι, στον μαγευτικό ελαιώνα τής Βαρειάς, όπου βρίσκεται η πατρογονική του κατοικία και το οικογενειακό παρεκκλήσι τής Αγίας Παρασκευής, επέλεξε με τον αγαπημένο του φίλο Οδυσσέα Ελύτη τον ιδανικό χώρο όπου κτίστηκε με πολλή αγάπη και αληθινό μεράκι το Μουσείο Θεόφιλου.

……….Στα εγκαίνια τού Μουσείου Θεόφιλου, ο Teriade αρνήθηκε να παρευρεθεί γιά να μην γίνει επίκεντρο τής προσοχής και ενοχλήσει την δόξα τού ζωγράφου…

***

Πηγή κειμένου και εικόνων: Ο Β’ Τόμος τού «Επτά Ημέρες» τής ‘’Καθημερινής’’ αφιερωμένος στους  Έλληνες ζωγράφους, Ελ Γκρέκο, Θεόφιλο, Κόντογλου και Παπαλουκά.

Επιλογή, επιμέλεια κειμένου-εικόνων και μεταφορά: Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο

***

Σχετικό κείμενο με τίτλο:  «Η κοίμηση τού Θεόφιλου»

Επεισόδιο τής σειράς ντοκιμαντέρ «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» το οποίο ασχολείται με την καλλιτεχνική δράση τού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ κατά την περίοδο που έζησε στην ευρύτερη περιοχή τού Πηλίου και στον Βόλο.

Επεισόδιο τής σειράς ντοκιμαντέρ «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ»  στο οποίο μερικοί σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι μιλούν γιά το έργο και την ιδιαιτερότητα τού Θεόφιλου Χατζημιχαήλ.

Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»

 

**Teriade = Γαλλοποιημένη παραφθορά τού ονόματος τού Μυτιληνιού εκδότη Ευστράτιου Ελευθεριάδη.