Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

.

.Ο γάμος στο Βυζάντιο 

.

Ο λαϊκός γάμος

……….Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, πριν από την τέλεση του γάμου πραγματοποιούνταν ο στολισμός του νυφικού θαλάμου που όπως και κατά την αρχαιότητα, ονομάζεται παστός. Εάν δεν επαρκούσαν τα στολίσματα, η οικογένεια της νύφης έπρεπε να δανειστεί από τους γείτονες. Συγγενείς και φίλοι έραιναν τον παστό με λουλούδια κι έψαλλαν τραγούδια επαινετικά προς το γαμπρό και τη νύφη. Χαρακτηριστικά είναι τα άσματα που αναφέρει ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος και τα οποία απηύθυνε ο λαός προς την Αυγούστα κατά την τέλεση των γάμων της. Και λέγουσι την φωνήν ήχ. α’ «άνθη εσώρευσα τού αγρού, και εις την παστάδα εισήκα σπουδή· ζευγόνυμον ήλιον είδον εις χρυσέντιμον κλίνην· άλληλα ηγκαλίζοντο ποθητήν επιθυμίαν χαρά εις τα κάλλη αυτών τα εγγλυκοθέατα, και ρόδα τα ροδεύμορφα· χαρά εις το ζεύγον το χρυσόν».

……….Το θέμα των γαμηλίων προσκλήσεων διευθετούνταν συνήθως από τους γονείς των μελλονύμφων αλλά και μέσω λαλετών ή καλεστών που ίσως άφηναν στα σπίτια των προσκεκλημένων μήλο, λεμόνι, μοσχοκάρφια ή παστέλι. Απαράβατος όρος για την πραγματοποίηση του γαμηλίου μυστηρίου θεωρούνταν, τα δύο άτομα να είναι ομόθρησκα ή ομόδοξα. Η επισύναψη γάμου με απίστους, αιρετικούς κι εθνικούς -ιδίως Ιουδαίους- αρχικά αντιμετωπιζόταν με αποστροφή κι αργότερα κηρύχτηκε άθεσμη. Οι απαγορεύσεις αυτές αναιρούνταν μόνο σε βασιλικά συνοικέσια.

……….Κατά τους βυζαντινούς χρόνους κεκωλυμένοι θεωρούνταν οι εξής γάμοι· «ίνκεστος, ο εξ αίματος την σύστασιν έχων· οίον εις ανεψιάν, θείαν, εξαδέλφην· δαμνάτος ό κεκωλυμένος· οίον επίτροπος προς επιτροπενομένην και απελεύθερος προς πατρωνίσσαν· Νεφάριος δε ο παράνομος οίον πρός μοναχήν ή ασκήτριαν ή και την εξ αρπαγής».

……….Καθ’ όλα άψογος ήταν μόνον ο πρώτος γάμος, ιερός και απαραβίαστος στα μάτια της εκκλησίας, τον οποίο ο άνθρωπος απαγορευόταν να διασπάσει. Ο δεύτερος αντιμετώπιζε περιορισμούς και θεωρούνταν ως ευπρεπής μοιχεία. Ο τρίτος θεωρούνταν ως πολυγαμία. Χαρακτηριστικά επισημαίνει ο W. T Treadgold, αναφερόμενος στο πρόβλημα της τετραγαμίας του Λέοντα Στ’ του Σοφού, ότι το ακανθώδες ζήτημα της σύναψης πολλών γάμων αποτελούσε αίτιο σοβαρών αντιπαραθέσεων και επέσυρε αυστηρή τιμωρία.

……….Πάντως γενικά το πρόβλημα της διατήρησης της παρθενίας και το φαινόμενο της δευτερογαμίας θα πρέπει να ήταν συνηθισμένα στο Βυζάντιο εφόσον ο Ιωάννης Χρυσόστομος προέτρεπε· «Ού δύνασαι διά παρθενίας εισελθείν (στην εκκλησία); Είσελθε διά μονογαμίας. Ού δύνασαι διά μονογαμίας; Καν διά δευτερογαμίας».

……….Οι μέλλοντες γαμπροί προτιμούσαν συνήθως παρθένους κι όχι χήρες προς σύναψη γάμου. Επίσης δεν επιτρεπόταν ο γάμος σε χήρα, εάν δεν είχε παρέλθει ο πένθιμος χρόνος, δηλαδή ένα έτος από τον θάνατο του συζύγου εκτός αν εκείνη κατά το χρονικό αυτό διάστημα γεννούσε. Ο άνδρας δεν πενθούσε τη γυναίκα ούτε η μνηστή τον μνηστήρα. Απαγορευμένος ήταν και ο γάμος μεταξύ ατόμων προερχομένων από διαφορετικές τάξεις. Επί Ιουστινιανού όμως (λόγω Θεοδώρας) εμφανίστηκε μια χαλάρωση των αυστηρών αυτών κανόνων.


  • Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να διαβάσετε στο: www.e-istoria.com

Αφήστε μια απάντηση