..
Λουκιανός Ι. Χασιώτης
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 1912-1923:
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
.
Α. ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
.
1. Αίτια και χαρακτηριστικά της Βαλκανικής Συμμαχίας
Κατά τη διάρκεια του ΙΘ΄ αιώνος, οι σχέσεις ανάμεσα στα νεόκοπα βαλκανικά κράτη χαρακτηρίζονταν από έντονη καχυποψία, αδιαλλαξία, οπορτουνισμό ή ασυνέχεια. Οι προσπάθειες συνεργασίας ήταν εφήμερες και εκδηλώνονταν συνήθως όταν κάποιο από τα βαλκανικά κράτη βρισκόταν σε κρίση ή σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η κυριαρχία των εθνικιστικών οραμάτων και ο έλεγχος της εξωτερικής πολιτικής των βαλκανικών κρατών από τις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν οι βασικοί λόγοι που αποθάρρυναν την διαβαλκανική συνεργασία.
Οι απόψεις περί βαλκανικής συνεργασίας ή ακόμα και ομοσπονδίας περιορίζονταν στους χώρους ριζοσπαστών διανοουμένων ή εκφράζονταν από πολιτικούς ηγέτες και μονάρχες μόνο όταν κάτι τέτοιο εξυπηρετούσε προσωρινά τα ιδιαίτερα συμφέροντα των χωρών τους. Έτσι, οι συμμαχίες που οικοδομήθηκαν κατά τη διάρκεια του ΙΘ΄ αιώνος, ήταν πάντοτε πρόσκαιρες και οι προοπτικές τους περιορισμένες.
Τα δεδομένα αυτά ανατράπηκαν μετά την Επανάσταση των Νεοτούρκων και την επακόλουθη προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από την Αυστροουγγαρία, το 1908. Η σταδιακή στροφή του νεοτουρκικού καθεστώτος προς περισσότερο συγκεντρωτικές και αυταρχικές συμπεριφορές, οι προσπάθειες εκτουρκισμού στη Μακεδονία και τη Θράκη και η εξέγερση των Αλβανών εθνικιστών, που επιθυμούσαν με τη σειρά τους ευρεία αυτονομία σε εδάφη που διεκδικούνταν και από τα γειτονικά κράτη, ενίσχυσαν την τάση προσεγγίσεως και συνεννοήσεως ανάμεσα στις βαλκανικές χώρες.
Παράλληλα, η επίσημη προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από την Δυαδική Μοναρχία προκάλεσε την αντίδραση της Σερβίας, που έβλεπε τον βασικό στόχο της αλυτρωτικής της πολιτικής να χάνεται οριστικά και ταυτόχρονα σήμανε συναγερμό στη Ρωσία, που με τη σειρά της έβλεπε την επιρροή της στον βαλκανικό χώρο να κινδυνεύει σοβαρά.
Προκειμένου να δημιουργήσει αντίβαρο στην επεκτατικότητα της Βιέννης, η Πετρούπολη προώθησε την ιδέα της σερβοβουλγαρικής συμμαχίας στην περιοχή, η οποία θα είχε φιλορωσικό προσανατολισμό και στην οποία θα μπορούσε να ενταχθεί και η Ελλάδα. Ένα ακόμη γεγονός επιτάχυνε τη συγκρότηση της βαλκανικής συμμαχίας: ο Ιταλοτουρκικός Πόλεμος, που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 1911. Ο πόλεμος φανέρωσε τις στρατιωτικές αδυναμίες των Οθωμανών και έπεισε τα βαλκανικά κράτη να επισπεύσουν τις μεταξύ τους στρατιωτικές διαπραγματεύσεις.