,
,
……….Στὶς 22 Ἀπριλίου τοῦ 1894, ἀπεβίωσε ἀπὸ φυματίωση ὁ ποιητὴς καὶ πεζογράφος ἀπὸ τὴν Ἤπειρο, Κώστας Κρυστάλλης, σὲ ἡλικία μόλις 25 ἐτῶν. Στὴν σύντομη ζωὴ του, ἄφησε τὴν σφραγίδα του, ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὴν τοπικὴ παράδοση καὶ μάλιστα μὲ τὰ μέτρα ποὺ ἦταν σὲ χρήση καὶ στὸ δημοτικὸ τραγούδι, μὲ τὸν λαϊκὸ δεκαπεντασύλλαβο. Ἡ ποίηση αὐτὴ ἀγαπήθηκε ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ ἀναγνωστικὸ κοινὸ καὶ ἐξακολουθεῖ ν’ ἀγαπιέται ἀκόμα, ὅπως ἀγαπήθηκε καὶ ὁ ποιητής, στὸν ὁποῖο ἡ λατρεία τοῦ κοινοῦ ἔχει στήσει ὥς σήμερα τέσσερεις προτομές. Μαθητὴς ἀκόμη τῆς Ζωσιμαίας, διώχθηκε ἀπὸ πράκτορα τῆς ρουμανικῆς προπαγάνδας, λόγῳ τοῦ πρώτου του ποιήματος : «Αἱ Σκιαὶ τοῦ Ἅδου», ποὺ παλλόταν ἀπὸ πατριωτικὴ ἔξαρση. Τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1888, κατόρθωσε νὰ περάσῃ τὰ σύνορα καὶ νὰ καταφύγῃ στὴν Ἀθήνα. Ὅμως οἱ σκληρὲς συνθῆκες ποὺ ἀντιμετώπισε γιὰ νὰ ἐπιβιώσῃ, κλόνισαν ἀνεπανόρθωτα τὴν ὑγεία του. Ἀναστημένος στὴν σκλαβιᾶ, ὕμνησε τὴν ἐλευθερία. Καὶ χάνοντας τὶς ὀμορφιές τῆς ὀρεινῆς Ἠπείρου (οἱ τοῦρκοι τὸν εἶχαν καταδικάσει ἐρήμην 25 χρόνια ἐξορία), ἔκανε τραγούδι τὴν νοσταλγία του. Ὑπάρχει πολὺ πάθος καὶ πολλὴ ἀλήθεια μέσα στοὺς στίχους του, γι᾿ αὐτὸ καὶ μᾶς δίνουν μία γνήσια συγκίνηση.
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Μ. Τριχιᾶ Ζούρα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
……….Τὸ θέμα τῶν σχέσεων τῆς ποιήσεως τοῦ Κ. Κρυστάλλη μὲ τὸ δημοτικὸ τραγούδι ἔχει βέβαια ὥς τώρα ἀντιμετωπιστεῖ εἴτε σὲ γενικότερα μελετήματα, εἴτε καὶ σὲ εἰδικότερα σχετικὰ μελετήματα. Πρέπει πάντως νὰ ὁμολογηθῇ ὅτι ἡ ἔρευνα, ποὺ ἀφορᾶ στὴν ἐξάρτηση τῆς ποιητικῆς δημιουργίας τοῦ Κρυστάλλη ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι, δὲν ὑπῆρξε ὥς τώρα πλήρης ἤ ἐξαντλητική, γιὰ τὸν λόγο δὲ αὐτὸ καὶ ἐπιχειρεῖται ἐδῶ μία ὁλοκληρωμένη ἐξέταση τοῦ θέματος.
Οἱ γενικότερες ἐπιδράσεις ποὺ δέχεται ἐκτὸς ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι
……….Ἔχει διαπιστωθεῖ ὅτι οἱ ἐπιδράσεις ποὺ δέχεται ὁ Κ. Κρυστάλλης ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς ποιητικῆς του δημιουργίας, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι τοῦ ὁποίου τὴν ἐπίδραση ἀναλύω στὸ κυρίως θέμα τῆς ἐργασίας μου, προέρχονται ἀπὸ τὰ ἔργα κλασσικῶν ποιητῶν, ὅπως τοῦ Ὁμήρου, τοῦ Ἡσιόδου καὶ κυρίως τοῦ Θεοκρίτου, ἀπὸ τὰ ἔργα τῆς Μεταβυζαντινῆς ἐποχῆς, ὅπως τὸν «Ἐρωτόκριτο» τοῦ Κορνάρου, κι ἀκόμη ἀπὸ ἔργα τῶν συγχρόνων του λογοτεχνῶν, ὅπως τοῦ Ἀριστοτέλη Βαλαωρίτη, τῶν συμπατριωτῶν του, Γεωργίου Ζαλοκώστα καὶ Ἰω. Βηλαρᾶ, καθὼς καὶ τῶν ρομαντικῶν τῆς Ἀθηναϊκῆς σχολῆς, ὅπως τοῦ Ἀχ. Παράσχου.
Ἐνασχόληση τοῦ Κρυστάλλη μὲ λαογραφικὰ θέματα
……….Ἡ ἐνασχόληση τοῦ Κρυστάλλη μὲ γενικότερα λαογραφικὰ ἤ ἐθνογραφικὰ θέματα καὶ ἡ συγκέντρωση ἀνέκδοτου γιὰ τὴν ἐποχὴ του σχετικοῦ ὑλικοῦ (ἤθη καὶ ἔθιμα, δημοτικὰ τραγούδια, παραδόσεις), διαπιστώνεται ἔντονη σὲ ἄρθρα, σὲ ἀφηγηματικὰ πεζογραφήματα (Διηγήματα), ἤ σὲ εἰδικότερα μελετήματα («Οἱ Βλάχοι τῆς Πίνδου», «Γραμμενοχώρια», «Τρεῖς Δρακολίμναι ἐπὶ τῶν κορυφῶν τῆς Πίνδου»). Ἐπίσης καὶ στὶς σημειώσεις ποὺ ἀκολουθοῦν στὸ ποίημα τῶν νεανικῶν του χρόνων «Αἱ σκιαὶ τοῦ Ἅδου», καὶ στὰ γράμματα ποὺ ἔστελνε κατὰ καιροὺς σὲ φιλικὰ του πρόσωπα, ὑπάρχουν δείγματα ποὺ φανερώνουν τὴν ἐνασχόληση τοῦ ποιητῆ στὰ λαογραφικὰ καὶ ἐθνογραφικὰ θέματα καὶ ἰδιαίτερα τὴν ἀγάπη του στὸ δημοτικὸ τραγούδι.