,
,
Ἡ ἀνακάλυψις τοῦ κρατῆρος τοῦ Δερβενίου
.
……….Στὶς 16 ἤ 19 Ἰανουαρίου 1962, ἕνα τυχαῖο γεγονός στὴν περιοχὴ Δερβένι Θεσσαλονίκης, ἔφερε στὴν ἐπιφάνεια μετὰ ἀπὸ χιλιάδες χρόνια, μεταξὺ πολλῶν ἄλλων κι ἕναν ἰδιαίτερο καὶ μοναδικὸ κρατήρα. Τὸ θέμα τῆς κυρίας παραστάσεως τοῦ κρατῆρος, ἀντλεῖται ἀπὸ τὸν διονυσιακὸ κῦκλο, μὲ κεντρικὲς μορφὲς τὸν Διόνυσο, τὴν Ἀριάδνη, ἀλλὰ καὶ τὸν βασιλέα τῆς Θρᾲκης Λυκοῦργο, μὲ τὴν τραγικὴ μοῖρα.
……….Εἶναι τὸ μοναδικὸ σωζόμενο τέτοιου μεγέθους ἀκέραιο χάλκινο ἀγγεῖο μὲ ἀνάγλυφες παραστάσεις τοῦ 4ου αἰ π.Χ. Χρονολογήθηκε μεταξύ 330 καὶ 320 π.Χ. καὶ ἀνήκει στὴν Ἑλληνιστικὴ περίοδο. Ἐκτίθεται στὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο Θεσσαλονίκης.
……….Ἡ πλούσια διακόσμησή του, ἐνσαρκώνει ἕναν ὕμνο στὸν θεὸ Διόνυσο, στὴν παντοδυναμία του, στὴν φύση καὶ τὴν ἐξουσία του πάνω στὴν ζωὴ καὶ στὸν θάνατο. Τὸ θέμα τῆς κύριας παραστάσεως τοῦ κρατήρα, ἀντλεῖται ἀπὸ τὸν διονυσιακὸ κῦκλο, μὲ κεντρικὲς μορφὲς τὸν Διόνυσο καὶ τὴν Ἀριάδνη. Γύρω του, μαινάδες ακόλουθοι, εἶναι, ἄλλες συνεπαρμένες στὸν ὀργιαστικὸ τους χορό, ἐνῶ ἄλλες κάθονται ἀποκαμωμένες. Σάτυροι καὶ μαινάδες ξεκουράζονται, ἐνῶ μυθικὲς μορφές, θηρία, ἥμερα ζῶα, κλαδιὰ ἀμπέλου καὶ κισσοί, εἶναι διασπαρμένοι σὲ ὅλη τὴν ἐπιφάνεια τοῦ ἀγγείου, τόσο στὸ σῶμα ὅσο καὶ στὴν ζωφόρο τοῦ λαιμοῦ. Εἰκονίζεται ἐπίσης πιθανότατα ὁ βασιλιᾶς τῆς Θρᾲκης Λυκούργος.
……….Στὸ χεῖλος μία ἐπιγραφὴ μὲ ἀσημένια γράμματα, ἀποκαλύπτει τὸ ὄνομα τοῦ κατόχου. Εἶναι ὁ Ἀστείων, γιὸς τοῦ Ἀναξαγόρα ἀπὸ τὴν Λάρισα.«ΑΣΤΙΟΥΝΕΙΟΣ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΙΟΙ ΕΣ ΛΑΡΙΣΑΣ».
……….Στὸν συγκεκριμένο ἀρχαιολογικὸ χῶρο, ἀνακαλύφθηκαν συνολικὰ ἑπτὰ τάφοι ἐκ τῶν ὁποίων οἱ πέντε ἀσύλητοι, περιέχοντες κτερίσματα ἐξαιρετικῆς τέχνης. Ἡ χρονολόγησή τους τοποθετεῖται στὰ τέλη τοῦ 4ου πρὸς ἀρχὲς τοῦ 3ου αἰ. π.Χ.. Στὰ σπάνια εὐρύματα τῆς ἀνασκαφῆς, συγκαταλέγεται καὶ ὁ πάπυρος τοῦ Δερβενίου (Φεβρουάριος 1962) , ὁ ἀρχαιότερος μὲ ἑλληνικὸ φιλολογικὸ κείμενο ποὺ βρέθηκε σὲ εὐρωπαϊκὸ ἔδαφος.
……….Ἡ ἀνακάλυψη ἔγινε κατὰ τὴν διάρκεια ἐκσκαφικῶν ἐργασιῶν στὸν δρόμο ποὺ ἑνώνει τὴν Θεσσαλονίκη μὲ τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία ὅταν τὰ συνεργεῖα προσέκρουσαν σὲ μαρμάρινες πλάκες ἑνὸς τάφου στὴν περιοχὴ τοῦ Δερβενίου, 30 χλμ ΒΔ τῆς Θεσσαλονίκης. Τότε ἀποκαλύφθηκε ἀρχαῖος τάφος, διαστάσεων 2,30 x 1,50 μ., μέσα στὸν ὁποῖο βρέθηκαν, ὁ ὀρειχάλκινος κρατήρας ἠμικατεστραμμένος, περιέχων λείψανα καύσεως νεκροῦ, διάφορα ἄλλα ὀρειχάλκινα, πήλινα, ἀλαβάστρινα καὶ γυάλινα ἀγγεῖα, στλεγγίδες, ξίφη, σιδερένιες αἰχμὲς δοράτων καὶ ἄλλα κτερίσματα. Ὁ κρατήρας βρέθηκε χωρὶς τὶς λαβές, τὴν βάση καὶ τὰ ἀγαλμάτια. Ὁ καθαρισμός, ἡ συγκόλληση καὶ ἡ στερέωση τοῦ κρατήρα ἔγινε ἀπὸ τεχνίτες τοῦ Μουσείου Θεσσαλονίκης καὶ τοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Μουσείου Ἀθηνῶν.
……….Σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς βασιλικοὺς τάφους τῆς Βεργίνας, ὅπου τὰ δοχεῖα κεκραμένου οἴνου ἦταν μικροῦ μεγέθους σύμφωνα μὲ τὶς παλαιὲς συνήθειες τῶν Μακεδόνων, στοὺς τάφους τοῦ Δερβενίου, ἐμφανίζονται οἱ μεγᾶλοι κρατῆρες ἀπὸ ὀρείχαλκο.
Πηγὴ πληροφοριῶν :
-
Ἡ διαδικτυακὴ πύλη «Ὁδυσσεύς» τοῦ Ὑπ. Πολιτισμοῦ
-
Οἱ ἀρχαῖοι τάφοι στὸ Δερβένι Θεσσαλονίκης
-
Πηγή εἰκόνων : http://ancientrome.ru/
-
Ἐπιμέλεια κειμένου καὶ εἰκόνων : Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
***