,
,
Η ΝΙΚΗ ΣΤΙΣ ΑΛΙΑΚΕΣ ΣΟΥΔΑΣ ΚΑΙ Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΧΑΛΗ (+19/8/1821)
.
Οι δύο κόσμοι τής Κρήτης
……….Οι δύο κόσμοι τής Κρήτης, ο οθωμανικός και ο χριστιανικός – αυτή είναι η διάκριση αφού και οι δύο είχαν κοινή την κρητική καταγωγή – βρέθηκαν οριστικά αντιμέτωποι στην Επανάσταση τού 1821. Βεβαίως υπήρξαν και οι κρυπτοχριστιανοί (με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Μιχαήλ Κουρμούλη), οι οποίοι εξισλαμίσθηκαν μεν, αλλά στην ψυχή τους παρέμεινε ακοίμητη η συνείδηση τής καταγωγής τους και τού εθνισμού τους. Υπήρχαν όμως και οι περιπτώσεις των τουρκοκρητικών εξωμοτών που λησμόνησαν μαζί με την πίστη τους και το αίμα τους. Οι πληθυσμοί λοιπόν αυτοί ήταν πολλοί, και οι πρώτες αποτυχίες των εκστρατειών κατά των επαναστατών δεν κατέβαλαν τους πολυπληθείς τουρκοκρήτες, γιατί και γι’ αυτούς ο αγώνας ήταν υπέρ εστιών…
……….Αυτή λοιπόν την κολοσσιαία πολεμική δύναμη είχαν μαζί τους οι πασσάδες που ανέλαβαν την κατάπνιξη τής Κρητικής επαναστάσεως.
Η εκστρατεία εναντίον των Σφακιών
……….Στα τέλη Ιουλίου 1821 επιχειρήθηκε νέα εκστρατεία κατά των επαναστατών με τελικό σκοπό την κατάληψη των Σφακιών. Στις 6 Αυγούστου εισέβαλαν στον Αποκόρωνο, όπου ακολούθησαν άγριες σφαγές. Οι Σφακιανοί έστειλαν αγωνιώδεις εκκλήσεις στις Σπέτσες γιά συνδρομή στον άνισο αγώνας τους, γράφοντας: «… οι εχθροί εβγήκαν και από τας τρείς χώρας έως εικοσιπέντες χιλιάδες ομού με τρεις βεζύρηδες τής Κρήτης και περιεκύκλωσαν από την στεριάν και ώρα την ώρα ορμούσι και εις το καστέλλιόν μας [ ] δι’ αγάπην Χριστού, κάμετε μερικά από τα ευλογημένα πλοία σας, όσα κρίνετε εύλογον να απαντήσωμεν εις την ορμήν των εχθρών…»
Η νίκη στις Αλιακές Σούδας
……….Όταν λοιπόν ο Αποκόρωνος πλημμύρισε από τον τουρκικό στρατό τού Ηρακλείου και τού Ρεθύμνου, οι κατέχοντες έως τότε την Μαλάξα άνδρες τού Δασκαλάκη και τού Σήφακα, καθώς και οι ευρισκόμενοι σε γειτονικά σημεία Χάληδες, αποσύρθηκαν προς τους Κάμπους όπου βρίσκονταν και πλήθη γυναικόπαιδων από την επαρχία. Ο τουρκικός στρατός συνέχισε ανενόχλητος προς τις Αλιακές τής Σούδας και ενώθηκε με τους Χανιώτες.
……….Εκεί, οι Ηρακλειώτες και Ρεθυμνιώτες τουρκοκρητικοί κατηγόρησαν τους Χανιώτες γιά αδράνεια χλευάζοντάς τους ως δειλούς έναντι των επαναστατών. Τους κατηγόρησαν μάλιστα ότι ευνοούσαν τους επαναστάτες. Σε αυτό συνέβαλε και μία ανώνυμη επιστολή – πιθανώτατα πλαστή – που βρέθηκε στις Αλιακές με την οποία οι επαναστάτες εξέφραζαν τις ευχαριστίες τους προς τον Κασσίμ αγά και τον Τσουρούνογλου αγά. Όταν ο Σερήφ πασάς τού Ηρακλείου τους κάλεσε σε απολογία, ο μεν Κασσίμ αγάς δραπέτευσε, ο δε Τσουρούνογλου αγάς που παρουσιάστηκε, απαγχονίστηκε αμέσως.
……….Οι Ηρακλειώτες καυχόμενοι έλεγαν στους Χανιώτες γιά την Θέρισο ότι: «Εδά θα δήτε το Θέρισό σας, πώς θα το κάμωμε χέρισο».
……….Τρεις χιλιάδες άνδρες από τον στρατό τού Ηρακλείου με τον Καούνη επί κεφαλής, εισέβαλαν στο Θέρισο. Οι Θερισιανοί με τα γυναικόπαιδά τους πρόβαλαν όση αντίσταση μπόρεσαν, και στο τέλος αποσύρθηκαν. Οι τούρκοι λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την πόλη και τα ίδια έκαναν και στους Λάκους. Επόμενος στόχος τους ήταν οι Αλιακές.
……….Εκεί βρισκόντουσαν οι Σφακιανοί οπλαρχηγοί Δασκαλάκης, Παναγιώτου και οι Χάληδες με τους Ριζίτες γιά να καλύψουν την διαφυγή πλήθους γυναικόπαιδων προς τα υψηλότερα μέρη των βουνών, έτσι ώστε να μην έχουν την τύχη τού πληθυσμού τού Αποκορώνου.
……….Οι οπλαρχηγοί αφού μοιράστηκαν σε δύο ομάδες, κινήθηκαν αστραπιαία και προσέβαλαν τους τούρκους ταυτοχρόνως από δεξιά και αριστερά. Εκείνοι αντιστάθηκαν και επιχείρησαν αντεπίθεση, αλλά η ορμή των Ελλήνων ήταν τόση, και τα πυρά τόσο σφοδρά, ώστε αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν από τις Αλιακές. Μετά από λίγο η υποχώρησή τους μετατράπηκε σε άτακτη φυγή και καταδίωξή τους από τους Έλληνες, ενώ οι Χανιώτες τουρκοκρητικοί παρακολουθούσαν απαθείς και με κάποια χαιρεκακία την περιπέτεια των Ηρακλειωτών τουρκοκρητικών οι οποίοι τους χλεύαζαν.
……….Διακόσιοι σκοτώθηκαν, και μαζί τους και ο αρχηγός τους Καούνης. Εκατόν ογδόντα μουλάρια και άλλα ζώα κατάφορτα με πολεμοφόδια (που τόσο έλειπαν από τους επαναστάτες), καθώς και πολλά όπλα και τρείς τουρκικές πολεμικές σημαίες έπεσαν στα χέρια των νικητών.
Στέφανος Χάλης (+19/8/1821)
……….Η νίκη αυτή πληρώθηκε με την απώλεια τού ηρωϊκού και ωραίου Στέφανου Χάλη, ο οποίος ήταν από τους πρώτους που επιτέθηκαν. Ο Στέφανος ήταν ο νεώτερος από τους τρείς αδελφούς Χάληδες, συμπαθέστερος από όλους γιά τα πλεονεκτήματά του. Πολύ μορφωμένος μεταξύ των συγχρόνων τους και γλωσσομαθής, είχε θέση στο αγγλικό προξενείο, τού οποίου τηρούσε την αλληλογραφία, κι όταν ο Άγγλος πρόξενος είχε πάει στην Πάτρα, ο Στέφανος τον είχε συνοδεύσει. Εκεί ήλθε σε επαφή με τους Φιλικούς και όταν εξερράγη το κίνημα στην Μολδοβλαχία επέστρεψε στην Κρήτη φέρνοντας και την επαναστατική προκήρυξη τού Αλέξανδρου Υψηλάντη.
……….Ο Στέφανος Χάλης συγκέντρωνε εξαιρετικά χαρίσματα παλληκαριού. Γενναίος, τύπος ανδρικής καλλονής, άνθρωπος των όπλων αλλά και τής πένας, με τα θερμότερα αισθήματα γιά κάθε καλό, και κυρίως γιά την ελευθερία τής πατρίδας, προκαλούσε μεταξύ των συντρόφων του τον ενθουσιασμό και την συγκίνηση όταν έπαιζε στην λύρα του το «Πότε θα κάνει ξαστεριά…»
……….Μετά την ήττα των τούρκων στις Αλιακές, ο Σερίφ Πασάς διέταξε τον στρατό του να μεταστρατοπεδεύσει στον Μπρόσνερο τού Αποκορώνου γιά να περάσει από εκεί προς τα Σφακιά.